Artykuły

Cosi fan tutte w Operze na Zamku. Premiera odbyła się 10 lutego.

Cosi fan tutte (Tak czynią wszystkie, z podtytułem czyli szkoła kochanków) to ostatnia opera komiczna w dorobku W.A. Mozarta i jego wielki prze­bój.

Prapremiera odbyła się 26 stycznia 1790 r. w Wiedniu. Dyrygował sam kom­pozytor. Dzieło powstało na zamówienie cesarza Józefa II i to jemu przypisuje się zaproponowanie autorom tematu, opar­tego na wydarzeniach mających rzeko­mo wówczas miejsce i komentowanych na wiedeńskich salonach.

Utwór został przyjęty entuzjastycznie, ale cesarz był już chory i nie przybył na premierę. Wkrótce potem zmarł i z po­wodu żałoby państwowej zawieszono dalsze spektakle, choć na krótko.

Urok Albańczyka

Mozart zilustrował perypetie młodych żołnierzy Guglielma i Ferranda, ich star­szego druha Don Allfonsa oraz ukocha­nych obu chłopców, sióstr Dorabelli i Fiordiligi. Kluczową postacią jest też po­kojówka panien Despina. Wojacy są poru­szeni tym, co ich doświadczony przyjaciel sądzi o wierności kobiet. Zakładają się z nim, że opinie te nie są prawdziwe wobec ich narzeczonych. Stary intrygant, chcąc udowodnić swoje racje, wymyśla fikcyjną bitwę i opowiada o niej wybrankom żoł­nierzy. Młodzieńcy powracają w przebra­niach egzotycznych Albańczyków i każdy zaleca się do narzeczonej drugiego.

Niczego nieświadome panny powoli są wplątywane w intrygę, w której część  wtajemniczona jest Despina. Pokojówka przekonuje młode damy, aby dały szan­sę dziwacznym zalotnikom. Gdy już mają podpisać małżeńskie kontrakty, dochodzi do zaskakującego finału.

Perypetie żołnierzy i ich kochanek w 6o-letniej historii szczecińskiej Opery na Zamku zostaną wysta­wione po raz pierwszy.

— Mam nadzieję, że bę­dzie to wydarzenie, które przejdzie do annałów operowych jako coś nie­zwykłego — mówi Jacek Jekiel, dyrektor Opery na Zamku. — Nie zdradzę więc szczegółów, choć nie mogę się już doczekać premiery. Reżyseruje Jacek Papis, reżyser teatral­ny pochodzący ze Szcze­cina. Dyryguje Jerzy Wołosiuk.

Szczecińscy realizato­rzy umiejscowili akcję na gorącym, południowym wybrzeżu Morza Śród­ziemnego w latach 50. XX w., jedynie aluzyjnie od­nosząc się do epoki Mo­zarta, w której Cosi fan tutte było prawdziwym skandalem obyczajowym. W XIX w. uznano sztukę za niemoralną i wystawiano po znaczących cenzuralnych korektach. Krytyko­wali ją najwięksi po Mo­zarcie — Ludwik van Beethoven i Ryszard Wa­gner. Ten ostatni przeko­nywał, że do złego libretta nie sposób napisać zna­komitej muzyki.

— Libretto Lorenzo da Ponte jest nie­zwykle zabawną, ale i gorzką opowieścią o naturze ludzkiej — powiedział „Rzecz­pospolitej” Jacek Papis, reżyser spektaklu. „Wierność kobiety jest jak Feniks — wszyscy o niej słyszeli, ale nikt nie wie, gdzie jej szukać…” - śpiewa na początku opery jeden z protagonistów. Punktem zwrotnym jest zakład dwóch mężczyzn o wierność swoich narzeczonych. Powo­duje on lawinę niespodziewanych dzia­łań i zdarzeń: sprytne fortele, uwikłanie w zmowę nowych zalotników, śluby i użycie trucizny. Trwa gra uwodzenia, pożądania i zdrady.

Da Ponte posługuje się chwytami za­czerpniętymi z komedii dell’arte. Fabuła obfituje w przebieranki i suspensy, ale zarazem daje okazję do bardzo wnikliwe­go i krytycznego przyjrzenia się związ­kom międzyludzkim. Nic więc dziwnego, że w swoich czasach Cosi… było skan­dalem obyczajowym.

Dziś już nie szokuje, ale pozostaje najbardziej kontrowersyjnym dziełem Mozarta, interpretowanym jako utwór „antykobiecy”. Ale i przeciwnie — ukazu­jący męską obłudę i hipokryzję.

— Spory wokół Cosi… się nie kończą, co zapewne sprawia, że utwór ten odkry­wany jest wciąż na nowo — mówi reżyser. — Kontrowersji nie budzi muzyka, zgod­nie uznawana za genialną. Kompozytor żongluje nastrojami, zderzając ze sobą serio i buffo.

Kolejna premiera w Operze na Zamku zaplanowana jest na maj. Będzie to balet współczesny Dzieci z dworca Zoo w re­żyserii Roberta Glumbka. To impresja na podstawie książki Christiane F. My, dzieci z dworca Zoo i filmu pod tym sa­mym tytułem.