Osoby

KORWIN Lidia, także Knybel (12 grudnia 1916 Lwów – 16 listopada 1982 Kraków),

aktorka.

Była córką Oktawiana i Kazimiery z Kloczkowskich. Szkołę średnią ukończyła w 1935 w Poznaniu, gdzie jak sama podawała, w 1936–38 brała udział w przedstawieniach Teatru Polskiego. W czerwcu 1938 zdała w Warszawie aktorski egzamin eksternistyczny. Na sezon 1938/39 zaangażowała się do Teatru na Pohulance w Wilnie; grała tu: Wróżkę (Wyzwolenie), Ilonkę Molnar (W perfumerii), Siostrę (Zazdrość i medycyna), Jagę (Spadkobierca), Maud Collins (Mała Kitty i wielka polityka), Margot (Po prostu człowiek).

W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej mieszkała w Warszawie, pracowała jako kelnerka. Grała w jawnych przedstawieniach: w maju 1944 w teatrze Maska (i z nim w Krakowskim Teatrze Powszechnym) Renę w Kobiecie bez skazy, a w lipcu 1944 Orgonową w Damach i huzarach w teatrze Nowym. Za występy te, po wojnie, Komisja Weryfikacyjna Związku Artystów Scen Polskich ukarała ją w 1945 zakazem grania przez rok w dużych miastach, a później Sąd Koleżeński Związku Artystów Scen Polskich prowadził sprawę wyjątkowo długo, aż do 1949, co miało wpływ na jej drogę artystyczną (przed sądem swoją obronę opierała na fakcie, że decyzję o zagraniu w teatrze jawnym wymusili na niej szantażem pracownicy niemieckiego urzędu propagandy, obiecując za to uwolnienie jej młodszego brata z więzienia na Pawiaku). 

W styczniu 1945 zaangażowała się do Teatrów Miejskich w Częstochowie i została tu do końca sezonu 1945/46. Między kwietniem a sierpniem 1945 była przez pewien czas słuchaczką Studia Teatralnego przy Teatrze Miejskim w Łodzi. Od sezonu 1946/47 w Krakowie, należała do zespołu Miejskich Teatrów Dramatycznych, a w 1947/48 grała w Teatrze Powszechnym Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. W sezonie 1948/49 pracowała w dwóch teatrach: do 31 grudnia 1948 w Teatrze Nowym w Poznaniu, a od 1 stycznia 1949 do końca sezonu w Teatrze Polskim w Szczecinie. W sezonach 1949/50–1954/55 grała w Teatrze Śląskim w Katowicach, w 1955/56 w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu, a na 1956/57–1958/59 wróciła do Częstochowy, gdzie zaangażowała się do Teatrów Dramatycznych (od 1957 Teatr Dramatyczny im. Mickiewicza). W sezonach 1959/60 i 1960/61 występowała w Teatrze Polskim w Bielsku i Cieszynie, w 1961/62 Teatrze Nowym w Zabrzu, w 1962/63–1967/68 znowu w Teatrze Śląskim w Katowicach, a ostatnią jej sceną był Teatr im. Słowackiego w Krakowie, w którym grała od 1968/69 do końca 1976/77, kiedy odeszła na emeryturę. W 1979 występowała tu jeszcze gościnnie jako Maria Wojnicka (Wujaszek Wania). 

Wśród różnorodnych ról zagranych przez nią po wojnie były takie, jak w Częstochowie: Młynarka (Zaczarowane koło, 1945), Kundzia (Gdzie diabeł nie może, 1946); w Krakowie w Teatrach Miejskich: Idalia (Fantazy, 1946; w reżyserii Juliusza Osterwy), Elżbieta (Rozdroże miłości, 1946) i Savina Grazia (Twarz i maska, 1947), a w Teatrze Powszechnym Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego: Księżna Malborough (Szklanka wody, 1947), Księżna Gdańska (Madame Sans-Gêne, 1948); w Teatrze Nowym w Poznaniu: Belina (Chory z urojenia, 1948) i George Sand (Lato w Nohant, 1948); w Katowicach: Maria (Lekkomyślna siostra, 1949), Tatiana (Mieszczanie, 1949), tytułowa Balladyna (1950), Wanda Ogrodzka (Grzech, 1952), Christine Benson (Bancroftowie, 1953), Kaniewska (Wiśniowy sad, 1954); w Częstochowie tytułowa Filomena Marturano (1957), Anna (Miłość Anny, 1957) i Julia Czerwińska (Dom kobiet, 1958); w Bielsku-Białej: Zofia Parmen (Grzech, 1960); w Zabrzu Dulska (Moralność pani Dulskiej, 1961); ponownie w Katowicach: Gertruda (Hamlet, 1963), Milady (Trzej muszkieterowie, 1964), George Sand (Lato w Nohant, 1964), Starościna (Popas króla jegomości, 1965), Kasztelanowa (Mazepa, 1967); w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie: Tatiana Bogajewska (Sceny z miasta powiatowego, 1970), Gabriela (Drogi Antoni, 1971), Maria Łanowa (Dom kobiet, 1972). 

Była utalentowaną aktorką o bardzo dobrych warunkach scenicznych: wysoką, przystojną, o niskim, charakterystycznym głosie, najczęściej dobrze ocenianą przez recenzentów, choć np. jako Idalia w Fantazym według Tadeusza Peipera zawiodła. Od początku kariery często obsadzano ją w dużych, odpowiedzialnych rolach. Katarzynę w Madame Sans-Gêne grała

z zadzierżystością dziewczyny z ludu, markietanki wychowanej w obozie żołnierskim, [...] niska skala głosu oraz zamaszyste ruchy, nadały roli pół męskie cechy,

ale

pozbawiły koniecznej aury kobiecego wdzięku, któremu wreszcie ulega sam cesarz. Niemniej była to rola bardzo starannie opracowana i wygrana w szczegółach, choć nieco przesadna

w scenach niezręczności salonowej,

oceniał Tadeusz Kudliński. Doskonała był w roli tytułowej w Lekkomyślnej siostrze: według Władysława Bodnickiego

czarująca p. L. Korwin dała nam inną lekkomyślną siostrę od tych, które ostatnio przewinęły się na scenach polskich, a to już bardzo wiele. Damę z towarzystwa, górującą nad swą rodzinką, pełną głębi i ściszeń, niepozbawioną uroku poetyczności. 

Udane były jej postaci kobiet władczych, dumnych. W polskiej premierze Wizji Simony Machard (Bielsko-Biała, 3 maja 1960) świetnie zagrała „oschłą francuską matkę mieszczańskiego rodu”, Marie Soupeau – „cały czas gra tak wyraziście, że aż symbolicznie”, pisała Marta Piwińska. Bardzo chwalił jej Gertrudę w Hamlecie Jan Paweł Gawlik:

Korwin ma rewelacyjną koncepcję roli. Gra nie wspólniczkę, lecz ofiarę męża-królobójcy. Jest wyniosła, prawdziwie królewska – trawiona przez cierpienie [...] próbuje wygrać własne życie [...] wspaniale wygrywa ten szczególny lęk o syna, tę charakterystyczną, doskonale podpatrzoną zazdrość matki

o dorosłego młodzieńca i jej tkliwą dumę, wysycając rolę inteligentną obserwacją i prawdą psychologiczną. Jej rozmowa

z Ofelią o Hamlecie to prawdziwa perła wyniosłości i lęku, pogardy i kobiecej solidarności. 

Bibliografia

Almanach 1982/83; Danowicz: Ujarzmianie Melpomeny (il.); Linert: T. Śląski 1949–92; Linert: T. w Bielsku-Białej 1945–2000; Mościcki: Teatry 1944–45; Peiper; Słowacki na scenach krak. (il.); Wydrzyński s. 208, 214 (opinia W. Bodnickiego), 257, 272 273; Dz. Pol. 1982 nr 202; Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 s. 199, 204, 1964 z. 4 s. 433, 1986 z. 2–3 s. 353–355; Teatr 1960 nr 12 (M. Piwińska; il.); Tyg. Powsz. 1948 nr 28 (T. Kudliński); Życie Lit. 1963 nr 8 (J.P. Gawlik); Akt zgonu, Arch. USC Kraków; Akta (fot.), ZASP; Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Spis ZASP 1939, 1949; Almanach 1944–59; www.cyfrowemuzeum.stary.pl; www.encyklopediateatru.pl 

Ikonografia

Fot. – IS PAN, ITWarszawa, NAC, Stary T. Kraków.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Biogram w Almanachu Sceny Polskiej

Lidia Korwin, właśc. Knybelówna (12 XII 1916 Lwów - 16 XI 1982 Kraków), aktorka. W 1935 ukończyła średnią szkołę w Poznaniu, w 1938 zdała eksternistyczny egzamin PIST i została zaangażowana do T. na Pohulance w Wilnie, następnie w sez. 1939/40 miała rozpocząć występy w T. im. Mickiewicza w Częstochowie, gdzie zastała ją wojna. W czasie okupacji niem. pracowała jako kelnerka w Warszawie, w 1944 występowała w jawnym t. Maska w "Kobiecie bez skazy" Zapolskiej. Na sez. 1945/46 wróciła do Częstochowy, następnie grała w T. im. Słowackiego (sez. 1946/47) i T. Scala (sez. 1947/48) w Krakowie, w l. 1948-49 w T. Polskim w Poznaniu i T. Dramatycznych w Szczecinie, 1949-55 w T. im. Wyspiańskiego w Katowicach, w sez. 1955/56 w T. Zagłębia w Sosnowcu, 1956-59 w T. im. Mickiewicza w Częstochowie, 1959-61 w T. Polskim w Bielsku-Białej, w sez. 1961/62 w T. Nowym w Zabrzu, 1962-68 znów w Katowicach, 1968 -77 w T. im. Słowackiego w Krakowie, po czym przeszła na emeryturę. Niektóre role: Idalia ("Fantazy" Słowackiego), Elżbieta ("Rozdroże miłości" Zawieyskiego), Maria ("Lekkomyślna siostra" Perzyńskiego), Balladyna ("Balladyna" Słowackiego), Królowa ("Hamlet" Szekspira), George Sand ("Lato w Nokaut" Iwaszkiewicza), Kasztelanowa ("Mazepa" Słowackiego), Maria Wojnicka ("Wujaszek Wania" Czechowa). Źródło: Almanach Sceny Polskiej 1982/83. Tom XXIV. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987.