Osoby

JĘDRZEJEWSKI Aleksander (14 IX 1903 Ży­tomierz - 28 VIII 1974 Wrocław), scenograf. Był synem Piotra J. i Haliny z Piwockich, mężem sce­nografa Jadwigi Przeradzkiej (ślub 26 III 1930), ojcem scenografa Michała Jędrzejewskiego. Po ukoń­czeniu gimn. studiował w warsz. Szkole Sztuk Pięk­nych u T. Pruszkowskiego. W 1931-38 pracował w Wołyńskim T. Objazdowym z siedzibą w Łucku, w sez. 1938/39 w T. Miejskim w Bydgoszczy (m.in. projekty scenograficzne do "Judasza z Kariothu"). W czasie II wojny świat. zarabiał na życie jako malarz pokojowy. W sez. 1945/46 współpracował z teatra­mi łódz., był członkiem zespołu scenograficznego pn. Atelier Trójkąt (m.in. projektował wspólnie z J. Przeradzką, scenografię do "Ich czworo" w T. Ka­meralnym Domu Żołnierza). Od sez. 1946/47 do przejścia na emeryturę w 1970 był scenografem we Wrocławiu (T. Dolnośląski, T. Dolnośląskie, T. Dra­matyczne, T. Polski), gdzie projektował dek. i ko­stiumy, często we współpracy z W. Langem i J. Prze­radzką. Do jego samodzielnych prac należały m.in. scenografie do "Ucznia diabła" (1947), "Ocalenia Ja­kuba" (1948), "Skąpca" (1951), "Biegu do Fragala" (1953), "Wesela" (1956), "Anny Kareniny" (1958), "Rewizora" (1960), "Otella" (1961), "Wizyty starszej pani" (1963), "Maskarady" (1964), "Stanisława i Bogumiła" (1966), "Henryka VI na łowach" (1969), "Pierwszego dnia wolności" (1970). Projektował również dla ope­ry we Wrocławiu: np. scenografia do "Damy pikowej" (1959), "Manon Lescaut" G. Pucciniego (1966), "Carmen" (1968), "Barona cygańskiego" (1970). Niekiedy współpracował z teatrami w innych miastach (m.in. scenografia do "Za kulisami" - T. Narodowy, War­szawa 1959, "Opera za trzy grosze" - T. Nowy, Łódź 1961). "Scenografia Aleksandra Jędrzejewskiego to przetłumaczenie obrazu na przestrzeń - pisał M. Wenzel - trójwymiarowe organizowanie prze­strzeni". Artysta "lubi wielkie przestrzenie, otwiera często całość horyzontu. Używa materiałów wrażli­wych na światło i potęgujących jego brzmienie: tiule, aksamity, powierzchnie szkliste, matowo fa­kturowane. Komponuje w całej przestrzeni scenicz­nej. Światło fascynuje go jako dopełnienie koloru, jakby udźwięcznienie barwy". W 1955 otrzymał Nagrodę Państwową II st. za prace scenograficzne w T. Polskim we Wrocławiu. W wywiadzie ogło­szonym z tej okazji w "Gazecie Robotniczej" tak mówił m.in. o swojej pracy: "Otóż nie ulega wąt­pliwości, że aktorowi tym trudniej jest grać, im mniej na scenie jest dekoracji. Ale im mniej jest na scenie dekoracji tym aktor jest bardziej ekspo­nowany, wysuwa się zdecydowanie na pierwszy plan, odgrywa rolę decydującą. Uwagi widza nie rozpraszają dodatkowe szczegóły." Bibl.: Almanach 1973/74; Fik: 35 sezonów; Kaszyński: Teatr łódz.; Katalog scenografii, 1962; Aleksander Jędrzejewski. Projekty scenograficzne, katalog wystawy, oprać. M. Wenzel, Wrocław 1976; Łoza: Czy wiesz (il.); Marczak-Oborski; Życie teatr. 1944-64; Strzelecki: Plastyka teatr.; T. Polski Wrocław 1945-1965 (il.); Gaz. Rob. 1955 nr 114; Odra 1974 nr 12 (W. Dzieduszycki); Akta, ZASP. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994