Osoby

ZDZITOWIECKI Witold (22 października 1896 Łomża – 15 września 1960 Gliwice)

aktor, śpiewak, reżyser

Był synem Zygmunta Zdzitowieckiego i Wandy z Trzaska-Niemirowskich. Uczył się w gimnazjum, następnie w szkole muzycznej i na kursach dramatycznych Józefy Hryniewieckiej w Warszawie. W czasie I wojny światowej przez pewien okres przebywał w Moskwie, gdzie w 1916 debiutował (prawdopodobnie w Teatrze Polskim). Po powrocie do Warszawy w 1918 występował w teatrze Sfinks, w sezonie 1918/19 w teatrze Czarny Kot, latem 1919 w małym zespole śpiewaków i tancerzy na prowincji, m.in. w Piotrkowie i Częstochowie, w sezonie 1919/20 w Teatrze Dramatycznym w Warszawie, m.in. w rolach Joasa (Sędziowie), Zbyszka (Moralność pani Dulskiej); wtedy także zaczął reżyserować; w lecie 1920 grał znowu w zespole objazdowym na prowincji, m.in. w Kutnie, Łowiczu, Skierniewicach, Włocławku, Płocku, Łodzi, Lublinie, Siedlcach.

W 1920–24 występował w Teatrze Rozmaitości i Teatrze Reduta w Warszawie; grał w tym okresie takie role jak: Pierrot (Papierowy kochanek), On (Przechodzień), Czupurek (Czupurek, czyli Rene­sans podwórka), Tyran (Tragedia Eumenesa). W 1923 występował również w warszawskim kabarecie „Stańczyk”, a w maju tego roku gościnnie w Teatrze Nowości.

W 1924–26 należał do zespołu T. Miejskiego w Toruniu; wystę­pował tu początkowo w repertuarze dramatycznym, a później głównie w operetkach; był też reżyserem i kierownikiem literackim działu operetkowego. W sierpniu 1926 gościnnie wy­stępował we Włocławku. W sezonie 1926/27 (do marca 1927) pełnił funkcję kierownika artystycznego estradowego teatru Eldorado w Warszawie (wystawiał tu także operetki). W 1927–29 i 1930–32 znowu pracował w Teatrze Miejskim w Toruniu (był aktorem, reżyserował też operetki i ko­medie muzyczne), w 1930–32 ponadto okresowo pracował w teatrze we Włocławku; w sezonie 1929/30 występował z polskim zespołem w Casino de Paris w Paryżu, w 1932 reżyse­rował przedstawienia operetkowe w Teatrze Wielkim w Po­znaniu. Następnie pracował w Warszawie: w 1932–34 był aktorem i reżyserem w Teatrze 8.30 (w kwietniu 1934 z teatrem tym gościł w Gdańsku), w 1934–36 reżyserem w Teatrze Wielkim (wystawił m.in. operetki: Kraina uśmiechu, Rose-Marie, Kwiat Hawai, Baron cygański, Hrabia Luk­semburg, Gejsza oraz operę Niema z Portici), w 1936 (od czerwca) reżyserem w Teatrze Operetka przy ul. Karo­wej, a od listopada 1936 do wybuchu II wojny światowej kierownikiem artystycznym w Teatrze 8.15 (reżyserował tu m.in. operetki: Gaby, Wiktoria i jej huzar, Cnotliwa Zuzanna, Krysia leśniczanka, Roxy i jej drużyna, Panna wodna).

W czasie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej działał w jawnych teatrach w Warszawie: w 1940 występował w teatrze Nowości (początkowo teatr Skala), a od 14 września 1941 do 2 czerwca 1944 w teatrze Maska, gdzie był kierownikiem artystycznym, reżyserem, aktorem i autorem tekstów wielu komedii muzycznych, głównie przeróbek. Reżyserował też dorywczo w in­nych teatrach jawnych: w 1943 w teatrze Miniatury, w 1944 w teatrze Melodia. Szczególna aktywność Zdzitowieckiego spowodowała, że 13 maja 1944 na scenie teatru Maska w czasie pokazowej próby generalnej na rozkaz Kierownictwa Walki Pod­ziemnej wymierzono mu karę ogolenia głowy za działal­ność „ubliżającą godności obywatelskiej i artystycznej aktorów polskich” (jak głosił wyrok). Od czerwca 1944, po likwidacji teatru Maska, reżyserował w Teatrze Nowym, a od listopada tego roku w krakowskim Teatrze Powszechnym.

Po zakończeniu II wojny światowej pracował jako reżyser najpierw w Krakowie, następnie w Warszawie w Teatrze Komedii Muzycznej (1948), w Łodzi w Teatrze Lutnia (1948–50) i w Teatrze Małym (1952). W 1953–54 i 1958–60 był reżyserem w Operetce Śląskiej w Gliwicach; reży­serował również dorywczo w Lublinie, Szczecinie, Poznaniu, Wrocławiu.

Dzięki dobrym warunkom zewnętrznym, urokowi oso­bistemu, przyjemnemu głosowi tenorowemu, muzy­kalności i zdolnościom tanecznym, zyskał powodzenie i popularność w rolach amantów w operetkach. Jego ważniejsze role: Hrabia Daniło (Wesoła wdówka), Cesarz (Krysia leśniczanka), Jaś (Słodka dziewczyna), Tom Migles (Targ na dziewczęta), Hr. Bolesław (Polska krew), Charles (Królowa nocy), Hr. Adrian Beitrame (Dama w gronostajach), Książę Feliks (Wesele w Holly­wood).

Przez wiele lat zajmował się pracą pedagogiczną; jego uczniami byli m.in. Barbara Kostrzewska, Lucyna i Feliks Szczepańscy, Marian Wawrzkowicz, Beata Artemska, Elżbieta Zakrzewska, Wanda Polańska.

Bibliografia

Almanach 1959/60; Filler: Operetka; Korolewicz-Waydowa; Łoza: Czy wiesz II; Marczak-Oborski: Teatr czasu woj­ny ; Sempoliński: Wielcy artyści; Simon: Spis przedstawień Re­duty; Biuletyn Informacyjny SPATiF, Warszawa 1960 nr 6/7; Kur. szcz. 1959 nr 72 (il.); Pam. teatr. 1963 z. 1–4 (A. Wysiński s. 173, 174, 193, 197–199, 202, 203, 206); Stolica 1960 nr 41; Sztandar Ludu 1958 nr 225 (il.); Teatr 1960 nr 22; Afisze i programy, IS PAN; J. Galewski: Pamiętnik, IS PAN.

Ikonografia

Fot. pryw. i w rolach – IS PAN, MTWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN, Warszawa 1973. Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji.