Osoby

ROSŁAN Bolesław (4 VIII 1882 Warszawa - 1 XI 1952 Poznań), aktor, reżyser. Był synem Walentego R. i Klary z Puchalskich, mężem aktorki Marii Bystrzyńskiej. Po ukończeniu gimn. w Warszawie studiował w akademii handlowej w Lipsku, a następnie odbywał praktykę w Gdańsku i tam wystąpił po raz pierwszy w amatorskim przedstawieniu "Nikt mnie nie zna" (praw­dopodobnie w 1911). Pracę na scenie zawodowej roz­począł podobno w objazdowym zespole L. Czystogórskiego. Ok. 1916 należał do zespołu K. Adwento­wicza. W 1916-18 występował w T. Małym w War­szawie, w sez. 1918/19 w T. im. Staszica, w sez. 1919/20 w zespole L. Dybizbańskiego, najpierw w objeździe, a od stycznia 1920 w Bydgoszczy, w sez. 1920/21 w T. Miejskim w Łodzi, w 1921-24 w T. Polskim i T. Ma­łym w Warszawie, w sez. 1924/25 w T. Miejskim w Grudziądzu. W 1925-27 grał i reżyserował w T. im. Fredry w Warszawie, w 1927-29 w T. Miejskim w Lublinie, w sez. 1929/30 w t. Gong w Krakowie, 1930/31 w Grodnie, 1931/32 w T. Nowym w Poznaniu, jesienią 1932 w T. Artystów w Warszawie, potem w T. Wesołym, w 1933 w T. im. Żeromskiego oraz w T. Polskim (dorywczo), potem w T. Rozmaitości. W sez. 1934/35 występował w t. Ateneum, w 1935-36 w T. Ka­meralnym, w 1936-37 w T. Polskim w Poznaniu, w 1938-39 w T. Miejskim w Bydgoszczy. Podczas II wojny świat. mieszkał na wsi, był aresztowany przez gestapo i więziony w Pułtusku. W sez. 1946/47 wystę­pował w T. Polskim w Bydgoszczy, 1947/48 w T. Ka­meralnym w Krakowie, 1948/49 w T. im. Wyspiań­skiego w Katowicach. Od 1949 do końca życia należał do zespołu T. Polskiego w Poznaniu. Wg A. Grzymały-Siedleckiego był "niewysokiego wzrostu, krępy, atletycznie ciężki w ramionach, pęka­ty", wg S. Dąbrowskiego "o miłych, pogodnych rysach, zamaszystej postaci, doskonałym głosie". Grzymała-Siedlecki tak charakteryzował jego grę: "Lekko mu się wygłaszało słowo, leciutkimi naciskami wyodrębniał w zdaniu decydujący wyraz, lekko przerzucał poza rampę stan duchowy odtwarzanej postaci. I to nie tylko w rolach komicznych; z taką samą łatwością szło z niego najcięższe dramatyczne, ważne uczucie". O jego wszechstronności w zakresie ról charakterystycznych wspominał Dąbrowski: "przy niezdarnych fajtłapach, dobrodusznych poczciwcach kroczą kreacje ludzi mocnych, brutalnych, męskich". Ważniejsze role: Gra­barz I ("Hamlet"), Bos ("Nadzieja"), Hetman ("Horsztyński"), Pankracy ("Nie-boska komedia"), Napoleon ("Madame Sans Gene"), Cezar ("Mariusz"), Tobiasz ("Wieczór Trzech Króli"), Miechodmuch ("Krakowiacy i Górale"), Major ("Damy i huzary"), Tartuffe ("Świętoszek"), Slaj ("Poskro­mienie złośnicy"), Nut ("Żeglarz"), Wosmibratow ("Las"), Przyciechowski ("Ruchome piaski"). Występował też czasem w operetkach, m.in. w partii Kajmana Żupana ("Baron cygański"). Tłumaczył sztuki z rosyjskiego, jak np. "Las", a także adaptował na scenę powieści, m.in. "Dzieje grzechu". Bibl.: Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Koller: Gawędy (il.); Krasiński: Teatr Jaracza; Lorentowicz: T. Polski (il.); Gaz. pozn. 1952 nr 214 (S. Hebanowski); Dziś i iutro 1952 nr 50 (Z.M. Łukaszewicz); SI. powsz. 1950 nr 305; Teatr 1952 nr 22 (S. Dąbrowski); Akta SPATiF nr 690; Programy, IS PAN. Ikon.: W. Bartoszewicz: Portret, rys., repr. Koller: Gawędy; Fot. w rolach - MTWarszawa. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973