Osoby

CYNARSKI Stanisław Jan (30 VII 1913 Różanka k Strzyżowa na Rzeszowszczyźnie - 13 VIII 1970 Zielona Góra), aktor. Był synem Antoniego C. i Sabiny z domu Warchot, mężem Stefanii Cynarskiej. Pochodził z rodziny chłopskiej. Uczył się w Strzyżowie, potem w Oszmianie, gdzie ukończył w 1932 gimnazjum. Następnie pracował w rodzinnych stronach na roli; był w tym okresie reżyserem, czasem też aktorem t. amat. przy Kole Młodzieży Ludowej. Po odbyciu służby wojskowej studiował przez pewien czas prawo na Uniw. Jagiell., później znowu gospodarzył na roli. Po wybuchu II wojny świat., zmobilizowany w Przemyślu, dostał się do niewoli, uciekł i znowu wrócił na rolę. W 1945- 46 był żołnierzem II Armii Wojska Pol.; po zdemo­bilizowaniu w Łodzi zaczął pracować jako urzędnik w przemyśle włókienniczym. W 1946 został prze­niesiony służbowo do Zielonej Góry, gdzie zamie­szkał na stałe i pracował jako urzędnik w zakładach pn. Polska Wełna. W 1947 z przyjaciółmi z pracy (m.in. z J. Żmudą) założył amat. t. robotniczy Re­duta. W październiku 1951, wraz z częścią tego zespołu, przeszedł do tworzącego się w Zielonej Górze t. zawodowego; 24 XI t.r. brał udział w inaug. działalności T. Ziemi Lubuskiej, grał wtedy Cześnika ("Zemsta"). W t. zielonogórskim występował do końca życia. Eksternistyczny egzamin aktorski zdał 20 IX 1955 w Krakowie i uzyskał uprawnienia aktora zawodowego. Był jednym z najbardziej zasłużonych i lubianych aktorów sceny zielonogórskiej. Jak sam mawiał, aktorem został z przypadku, jednak mimo braku wykształcenia zaw., a dzięki talentowi i pracowi­tości, przychodząc z ruchu amat. osiągnął rzadko spotykany w t. pol. sukces na scenie zawodowej. W t. lubuskim grał ponad sto ról w dramatach i komediach. W opinii H. Doboszowej był aktorem "mięsistym, mocnym", którego przy wrodzonej vis comica cechowała "oszczędność gestu i margines na wieloznaczność, gdy staje przed nim trudne zadanie w tragedii", to znów "autentycznym i cie­płym", gdy sugestywnie grał np. dobroduszne, pełnokrwiste postaci w komediach Fredry, lub uczci­wych, prostych ludzi, zaplątanych w historię, takich jak Hoppe ("Niemcy"), czy Doktor ("Pierwszy dzień wolności"). Najważniejsze jego role to: Dulski ("Mo­ralność pani Dulskiej"), Dyndalski ("Zemsta"), Radost ("Śluby panieńskie"), Gzymsik ("Romans z wodewilu"), Major ("Fantazy"), Prezydent ("Intryga i miłość"), Woj­nicki ("Wujaszek Wania"), Borkman ("Jan Gabriel Borkman"), Ojciec i Stary Aktor ("Wyzwolenie"), So­krates ("Obrona Ksantypy"), Profesor ("Lekcja"), Sta­ruszek ("Śmieszny staruszek"). Miarą popularności C. w Zielonej Górze był m.in. fakt wybrania go "Lu­buszaninem 1966". Bibl.: Almanach 1969/70; Nadodrze 1970 nr 6 (H. Doboszowa; il.); Teatr 1970 nr 20 (il.); Zesz. Teatr. 1965/66 nr 4; Afisze, programy i wycinki prasowe, IS PAN; Akta (tu fot), ZASP. Ikon.: Fot. - IS PAN, MTWarszawa, ZASP. Film.: Materiały - Archiwum TV Warszawa. Nagrania: Role - Red. Dok. Inf. PR. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994