Osoby

DĘTKOWSKA Irena, z Jasińskich (24 XII 1894 War­szawa - 17 II 1961 Poznań), aktorka. Była córką Igna­cego i Heleny J., żoną aktora Leopolda D. Do ok. 1923 występowała jako Jasińska, po ślubie używała na scenie nazwiska męża lub, najczęściej, formy Jasińska-Detkowska. Skończyła pensję w Warszawie. Do zawodu aktorskiego przygotowywała się na prywatnych kursach dramatycznych. Debiutowała w 1913 w T. Polskim w Łodzi, w którym pracowała do 1917; następnie wy­stępowała w Lublinie i innych miastach, m.in. w Czę­stochowie, Kielcach a w sez. 1919/20 w T. Polskim w Poznaniu. W 1922-39 występowała stale w T. Pol­skim w Wilnie, gdzie grała także od 1 IX 1939 do czerw­ca 1941 i od sierpnia 1944 do 1 V 1945 w Polskim T. Dramatycznym. Po II wojnie świat. od czerwca 1945 występowała w T. Ziemi Pomorskiej w Toruniu, gdzie 7 III 1947 obchodziła jubileusz trzydziestolecia pracy artyst. w roli Hrabiny d'Autreval ("Walka kobiet"). Od 1949 do śmierci występowała w T. Polskim w Poznaniu. Początkowo grała role amantek i bohaterek, min. Rachelę ("Wesele"), Podstolinę ("Zemsta"), Korynnę ("Nitouche"), Judytę ("Ksiądz Marek"), Jewdochę ("Sędziowie"), później przede wszystkim role charakterystyczne w ko­mediach, w których zdobyła dużą popularność. "Grała wiele świetnych, komediowych ról, zawsze z wielką werwą, z szalonym temperamentem scenicznym i hu­morem, lubiła dokomponowywać pewne gierki'' - pisał J. Koller. Ważniejsze role: Dulska ("Moralność pani Dulskiej"), Szambelanowa ("Pan Jowialski"), Orgonowa i Dyndalska ("Damy i huzary"), Pani Pearce ("Pygmalion"), Marta ("Głupi Jakub"), Mirska ("Klub kawale­rów"). Jedną z jej ostatnich ról była w 1960 Marta w "Łowcach głów". Bibl.: Almanach 1960/61; Koller: Gawędy teatr. (il.); Romer-Ochenkowska s. 38, 44; 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 444; Dz. łódz. 1946 nr 305 (il.); Głos wielk. 1961 nr 42, 43; Kur. warsz. 1913 nr 252, 1923 nr 74; Pam. teatr. 1963 z. 1-4 (A. Ma­liszewski s. 215, 231; E. Krasiński s. 257-263); Teatr 1961 nr 9 (il.); Afisze, IS PAN, MTWarszawa; Akta SPATiF nr 692; Biuletyn Informacyjny SPATiF, Warszawa 1961 nr 5/6. Ikon.: W. Dunin-Marcinkiewicz: D. w rolach, rys. tuszem, 1928, 1931, 1934 - MTWarszawa, własność rodziny malarza; W. Bartoszewicz: Portret, rys. piórem, 1951, repr. Koller: Gawędy teatr.; Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWar­szawa. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973