Osoby

KOROLKIEWICZ Józef (27 kwietnia 1902 Godziszewy koło Rypina – 18 listopada 1988 Warszawa),

śpiewak. 

Był synem ziemianina Olgierda Korolkiewicz i Vlastimili Vycpálkovej (córki Josefa Vycpálka, filologa, muzykologa i folklorysty – „czeskiego Kolberga”); mężem Barbary Złotnickiej primo voto Szenajchowej (ślub w 1941 w Warszawie); ojcem artysty malarza Łukasza Korolkiewicza. W wieku chłopięcym uczył się malarstwa u Wojciecha Kossaka. Ukończył Gimnazjum im. Zamoyskiego w Warszawie. W 1920, jako ochotnik, wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych i warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych (do 1927). Uprawiał lekkoatletykę; w latach 20. w barwach klubu „Polonia” startował w biegach sztafetowych i zdobył wicemistrzostwo Polski w biegu na 400 metrów przez płotki. W Warszawie kształcił głos u Wacława Brzezińskiego. Od 1928 współpracował z Polskim Radiem; w audycjach muzycznych śpiewał pieśni Chopina i Moniuszki, a także włoskie i hiszpańskie, wystąpił też w radiowej Pastorałce w reżyserii Leona Schillera (15 stycznia 1935). W 1934 wygrał radiowy konkurs śpiewaczy i został zaangażowany do zespołu Opery Warszawskiej. 

Za dyrekcji Janiny Korolewicz-Waydowej, w sezonach 1934/35 i 1935/36 występował w takich rolach barytonowych, jak: Janusz (Halka), Fiorello (Cyrulik sewilski), Morales (Carmen), Fryderyk (Lakmé), Herold (Lohengrin), Hrabia Ceprano (Rigoletto), a także Silvio w Pajacach, i w tej partii „osiągnął spory sukces artystyczny” (Jan Maklakiewicz). Na scenie Teatru Wielkiego występował również w operetkach; w 1936 zagrał Bindera (Symfonia miłości) oraz Kapitana Stone’a (Kwiat Hawajów) i w roli tej, jak napisał Tadeusz Kończyc,

zdobył się na szczerość intonacji, głos jego brzmiał dźwięcznie, przekonywająco w scenach uczuciowych, mocno –

w dramatycznym finale aktu drugiego. Aktor to i śpiewak obiecujący.

Od sierpnia 1936 i w sezonie 1936/37 występował w teatrze Wielka Operetka, np. w potrójnej, czołowej roli męskiej jako Hrabia Rudolf, Otto i Ferdynand w Miłosnych walcach, obok Niny Grudzińskiej. Uzyskał stypendium, które umożliwiło mu w 1937–38 pobyt i studia wokalne we Włoszech; na koncertach w Rzymie i w Neapolu śpiewał m.in. pieśni Stanisława Niewiadomskiego i A. Rutkowskiego. We wrześniu 1939 walczył w obronie Warszawy. W czasie okupacji niemieckiej utrzymywał się ze sprzedaży obrazów i występów w kawiarniach.

Po wojnie, w 1945–48, był solistą Sceny Muzyczno-Operowej Miejskich Teatrów Dramatycznych w Warszawie. Wziął udział 4 grudnia 1945 w przedstawieniu inaugurującym działalność opery w zburzonym mieście; śpiewał wtedy Pana Marcina (Verbum nobile) i Silvia (Pajace). Potem występował w tak ważnych rolach, jak w 1946: Figaro (Cyrulik sewilski), Sharpless (Madame Butterfly), Walenty (Faust), a w 1947: Janusz (Halka), Kruszyna (Sprzedana narzeczona). Wziął udział 15 kwietnia 1947 w sali warszawskiej Romy w jubileuszu 40-lecia pracy artystycznej Ignacego Dygasa (śpiewał cavatinę Figara z Cyrulika sewilskiego). Należał też do Komitetu Organizacyjnego jubileuszu 40-lecia pracy pedagogicznej Wacława Brzezińskiego i uczestniczył w koncercie z tej okazji (w Romie, 20 listopada 1947). We wrześniu 1948 przeszedł do zespołu solistów nowo powołanej Opery Warszawskiej i występował jeszcze jako Maciej w Strasznym dworze (do 1951). 

Później zajmował się wyłącznie malarstwem; uprawiał malarstwo sztalugowe (pejzaże, portrety, sceny rodzajowe), ścienne i grafikę użytkową. Jego obrazy, przed stawiające konie, prezentowano na licznych wystawach, zarówno przed, jak i po wojnie, w kraju (Instytut Propagandy Sztuki i Zachęta w Warszawie; 1932, 1938, 1974) i za granicą (Los Angeles 1932, Moskwa 1952, Praga 1953, Berlin 1955, Budapeszt 1960, Londyn 1968, Uppsala 1971, Mediolan 1972, Sztokholm 1973 i 1990, Bazylea i Parma 1975). Aktywnie działał społecznie w Związku Polskich Artystów Plastyków, którego był jednym z organizatorów. Tabl. X. 

Bibliografia

Almanach 1988/89; W. Bartoszewicz: „Buda na Powiślu”, Warszawa 1983 (il.); Boy: Pisma t. 26; 10 lat Opery warsz. 1945–55 (il.); K. Kawalerowicz, E. Bzicka: Józef Korolkiewicz 1902–1988, Olszanica 2006 (biografia K.; liczne il.); Komorowska: Kronika t. muz. 1944–89; Korolewicz-Waydowa (w indeksie błędnie jako Korolewicz); Łoza: Czy wiesz (il.); Mościcki: Teatry 1944–45 (il. tylko na s. 867); 15 lat Opery w Warszawie; SAP warsz. (bibl.); Warszawa teatralna (M. Komorowska: Opera na gruzach); Gaz. Wyb. 2002 nr 96 (il.); Kur. Por. 1935 (16 IV; J. Maklakiewicz); Kur. Warsz. 1934 nr 292, 318, 1935 nr 138, 277, 1936 nr 51, 53 (T. Kończyc), 120, 160, 219; Lekkoatletyka 1977 nr 12; Pam. Teatr. 1973 z. 3–4 s. 454; Ruch Muz. 1989 nr 1, 1990 nr 25 (M. Komorowska: Z rodzinnych albumów; il.); Akta, ZPAP; Listy K., Zbiory Specjalne IS PAN; Inf. siostry; Marii Korolkiewicz. 

Ikonografia

J. Korolkiewicz: Autoportret w stroju hiszpańskim, olej, płótno, 1926 – własność Łukasza i Piotra Korolkiewiczów, Warszawa; Fot. – MTWarszawa, NAC, Red. SBTP IS PAN.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.