Osoby

KORSKA Maria, Maryla, zamężna Konarek, z domu Apatow (3 października 1895 Astrachań w Rosji – 14 grudnia 1982 Warszawa),

pieśniarka, aktorka. 

Była córką Leona i Franciszki Apatowów; żoną Józefa Korskiego, właściwie Konarka. W Rosji skończyła szkołę średnią i zdała egzamin maturalny. Do Polski przyjechała w 1918, zamieszkała w Warszawie i już w marcu tego roku debiutowała jako pieśniarka w teatrzyku Sfinks. W sezonie 1918/19 (np. w październiku 1918 i w styczniu 1919) śpiewała na scenie „teatrzyku małych form” Mozaika. 

Dnia 9 maja 1919 wystąpiła na scenie teatru Qui Pro Quo w jednoaktowej operetce Tsu-ki-yo, od sierpnia 1919 została zaangażowana do zespołu, i do 1932 była aktorką i pieśniarką tego teatru, z niedługimi tylko przerwami, gdy gościła na innych warszawskich scenach. W marcu i kwietniu 1922 występowała w roli Kiki w operetce Królowa shimmy w teatrze Nietoperz, w lecie 1926 z zespołem Perskiego Oka na scenie Teatru Niewiarowskiej, od 16 grudnia 1929 i w styczniu 1930 w music-hallu Orfeum; występowała też w teatrze rewiowym Rakieta (wrzesień 1932) oraz w Morskim Oku. W Qui Pro Quo brała udział w wielu programach rewiowych, w jednoaktowych operetkach, np. Szalona noc, Najpiękniejsza żona Maharadży (jako Maya, 1920), grała w jednoaktówce Pan komisarz policji (z K. Kamińskim, 1922), a w programie Ostatnia nagość (1926), według Ludwika Sempolińskiego, zasłynęła w świetnych persyflażach z Niebieskiego Ptaka. Jej występy w Qui Pro Quo wcześnie zwróciły uwagę krytyki i publiczności:

utalentowana artystka dramatyczna obdarzona pięknym głosem 

– napisano o niej w 1921 w „Ilustrowanym Przeglądzie Teatralnym”; J. Galewski tak ocenił:

urodziwa i dobra młoda aktorka.

W 1923 zdała aktorski egzamin przed komisją Związku Artystów Scen Polskich i uzyskała uprawnienia aktorki rewiowej. 

Występowała też poza Warszawą; w Krakowie: od 5 do 7 lutego 1926 w Teatrze Bagatela z zespołem Perskiego Oka, a w listopadzie 1927 w sali Starego Teatru w ramach imprez Krakowskiego Biura Koncertowego oraz w Kielcach: 16 października 1927 z zespołem kabaretowym w kinoteatrze Palace, a 24 czerwca 1929 z zespołem Morskiego Oka w rewii. W 1929 wyjechała na gościnne występy do Wilna, gdzie 12 i 13 października 1929 w Teatrze Muzycznym „Lutnia” wystawiono Wieczór przebojów (występ artystów teatru Qui Pro Quo i Morskie Oko), a w 1930 z częścią zespołu Qui Pro Quo do Gdańska z rewią Dwie możliwości (13 sierpnia). Od października 1934 występowała w Warszawie w przedstawieniu Madame Sans-Gêne w Teatrze Aktora Stefana Jaracza. 

Zagrała epizody i role w kilku filmach: Tamara (1919), Na jasnym brzegu (rola Heleny Elzen, 1921), Młodość zwycięża (Lena, 1923), Dziesięciu z Pawiaka (1931), Legion ulicy (1932), Wacuś (Matka Kazi, 1935). W 1933–39, jak podawała, angażowała się też do objazdowych zespołów, dających spektakle rewiowe na prowincji, organizowane przez teatralnych impresariów: M. Blochmana, M. Stokowskiego, B. Narkiewicza. W Warszawie występowała również w bardzo popularnych programach pod nazwą „kino-rewia”, to jest w spektaklach rozrywkowych, towarzyszących seansom filmów w kinoteatrach Hollywood, Colosseum, Kometa. Brała udział w audycjach i nagraniach warszawskiej rozgłośni Polskiego Radia. 

W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej mieszkała w Warszawie; w trzecim dniu powstania, podczas ulicznej egzekucji, dostała postrzał w twarz, w usta. Z powodu tej kontuzji na scenę i estradę już po wojnie nie wróciła. 

Bibliografia

Almanach 1982/83; Ciesielski: Teatr pol. w Gdańsku (tu błędnie jako Karska) s. 134, 256; Hist. filmu t. 1, 2; Krasiński: Teatr Jaracza; Krasiński: Warsz. sceny; Lechoń: Świat teatru; Lerski: Syrena Record; Mościcki: Qui Pro Quo (il.); Poskuta-Włodek: Dzieje 1918–39; Sempoliński: Wielcy artyści; Wilno teatralne; Ekran i Scena 1923 nr 8/9, 16/17; Ilustr. Prz. Teatr. 1921 nr 6–7 s. 11 (il.); Kur. Warsz. 1919 nr 17, 129, 237, 240, 1920 nr 238, 239, 1922 nr 299, 1925 nr 246, 1927 nr 91, 131, 156, 1928 nr 180, 1929 nr 345, 1930 nr 15, 1932 nr 241; Pam. Teatr. 1997 z. 1–4 s. 97; Przew. Widowiskowy 1929 nr 1; Scena Pol. 1922 z. 11–12; Teatr i Kino 1922 nr 4–6; Życie Warsz. 1982 nr 285; Akt zgonu nr V/2912/1982, Arch. USC Warszawa; Akta (fot.), ZASP; Programy, MTWarszawa; Spis ZASP 1923, 1949; Błasiak: T. kielecki przed 1939 s. 106, 109; Galewski: Pamiętnik mps s. 243; Kułaga: T. Bagatela; www.filmpolski.pl 

Ikonografia

Fot. – NAC.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Biogram w Almanachu Sceny Polskiej

Maria Korska, zam. Konarek, z domu Apatow (3 X 1895 Astrachań - 14 XII 1982 Warszawa), aktorka, śpiewaczka. W Rosji ukończyła szkołę średnią. W 1923 zdała aktorski egzamin ZASPu. Od 1918 występowała już w warsz. t. rewiowych Sfinks i Mozaika, w lipcu 1919 została zaangażowana do warsz. t. Qui-Pro-Quo, z którym związana była (z niewielkimi przerwami) przez cały czas istnienia tej sceny (do 1932). Z zespołem Qui-Pro-Quo, wyjeżdżała na gościnne występy, m. in. do Gdańska z rewią "Dwie możliwości", lato 1930. Brała udział w programach T. Niewiarowskiej (1926), Orfeusz (sez. 1929/30), Hollywood (1930), Colosseum (1930), Kometa (1931), Morskie Oko (1931), Rakieta (1932) w Warszawie, w l. 1933-38 występowała w objazdowych zespołach rewiowych na prowincji. W sez. 1934/35 wystąpiła gościnnie w "Madame Sans Gne" Sardou, Moreau w T. Aktora w Warszawie. Współpracowała z radiem, występowała w filmach: "Tamara" (1919), "Na jasnym brzegu" (1921, w roli pani Elzen), "Młodość zwycięża" (1923, jako Lena), "Dziesięciu z Pawiaka" (1931), "Legion ulicy" (1932), "Wacuś" (1935). W sierpniu 1944 w czasie ulicznej egzekucji odniosła ciężką raną twarzy, co uniemożliwiło jej uprawianie zawodu. Źródło: Almanach Sceny Polskiej 1982/83. Tom XXIV. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987.