Osoby

KORNACKA Felicja Stefania, zamężna Około-Kułak (22 grudnia 1900 Warszawa – 16 września 1996 Konstancin-Jeziorna),

aktorka. 

Była córką Ludwika Kornackiego, właściciela pracowni jubilerskiej przy ul. Miodowej w Warszawie, i Felicji z Życieńskich; żoną Jana Około-Kułaka, muzykologa (ślub 3 września 1939 w Białymstoku; zginął prawdopodobnie w Auschwitz). Uczyła się w Warszawie na pensji J. Sikorskiej, którą ukończyła już po przekształceniu w Gimnazjum im. Królowej Jadwigi. W 1923–25 była słuchaczką Instytutu Reduty. Brała udział w przedstawieniach Reduty podczas jej pierwszego objazdu, np. 29 maja 1924 jako Anioł w scenach z Wielkanocy w opracowaniu Leona Schillera, na dziedzińcu Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. 

Potem występowała w Warszawie, a w 1925–28 znowu w Wilnie i objazdach, m.in. w rolach: Panny Młodej (Wesele), Zary (Książę Niezłomny), Sylwii (Romantyczni), Marii (W małym domku), Klary (Śluby panieńskie), Klary (Zemsta), Wojewodzianki (Zaczarowane koło). Latem 1926 grała ze Stefanem Ordęgą na prowincji, m.in. w Łowiczu rolę Anny (Świt, dzień i noc). W 1928 zdała aktorski egzamin Związku Artystów Scen Polskich. Zaangażowana w tymże roku przez Tadeusza Skarżyńskiego do Teatru Miejskiego w Płocku, zagrała Pannę Młodą w widowisku Wesele na Kurpiach, które zdobyło ogromną popularność na terenie całego kraju. Od 5 lipca do 30 września 1928 grano je w Warszawie, w sali późniejszego Teatru Ateneum i na scenie Teatru Polskiego. „Stenia grała ładnie i wyglądała prześlicznie”, wspominał po latach Jan Ciecierski. Na sezon 1928/29 została zaangażowana do zespołu Placówki Żywego Słowa pod kierownictwem Janiny Górskiej i Mieczysława Szpakiewicza. Wzięła udział w premierze Wandy, zagrała Zosię (Śluby), po czym w 1929 wróciła do zespołu Skarżyńskiego i występowała z Weselem na Kurpiach, m.in. w Kaliszu (kwiecień) i Poznaniu. W sezonach 1929/30 i 1930/31 grała w Teatrze Polskim w Katowicach, takie role, jak: Julia (Stary kawaler), Tereska (Wesele na Górnym Śląsku), Kazio (Żołnierz królowej Madagaskaru), Niusia (Wicek i Wacek), Zuzia (Zakochani). 

W latach 30. występowała w Warszawie: w 1931–32 w Teatrze na Chłodnej np. jako Berta (Świerszcz za kominem) i Mela (Moralność pani Dulskiej), w Teatrze Polskim: Izabella (Elżbieta, królowa Anglii), Zojka (Defraudanci), w 1932–34 w Teatrze Kameralnym: Iwona (Handlarze sławy), Marta (Przebudzenie się wiosny), Teatrze Rozmaitości: Medium (Manekiny szatana), Narodowym i Nowym: Kwestarka (Tak, a nie inaczej), Nowej Komedii: Klaudia (Płaszcz), w sezonie 1934/35 w Teatrze Ateneum zagrała: Zosię (Ułani księcia Józefa) i Wandę (Grube ryby), w 1935/36 znów w Teatrze Kameralnym: Helenę (Ponad śnieg) i Kaję Fosli (Budowniczy Solness), w 1936/37 w Stołecznym Teatrze Powszechnym, w 1937/38 w Teatrze Letnim. 

W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej handlowała tekstyliami przy Placu Żelaznej Bramy w Warszawie. W sierpniu 1944 występowała w roli Kliminy (Wesele) w Teatrze Wojska Polskiego w Lublinie, a w sezonie 1944/45 z tym teatrem w Krakowie, Katowicach i Łodzi. Po powrocie do Warszawy, została w 1945 członkinią Sądu Weryfikacyjnego Związku Artystów Scen Polskich I Instancji, w 1945–49 grała w Miejskich Teatrach Dramatycznych, m.in.: Annę (Dwa teatry), Arinę Pantelejmonowną (Ożenek), Bellę Charles (Głęboko sięgają korzenie), Panią Perrichon (Podróż pana Perrichona), Mrs Watty (Zieleni się zboże), a po ich rozwiązaniu, w sezonie 1949/50 w Teatrze Powszechnym rolę Jagnieszki (Zapora). 

W 1950–55 była w zespole Teatru Nowej Warszawy; w 1955–57 Teatru Młodej Warszawy, a w 1957–64 Teatru Klasycznego. Jej role z tego okresu, to m.in.: Anna (Sprawa Anny Kosterskiej, 1953), Panna Tox (Dombey i syn, 1954), Niania (Dzikie łabędzie, 1956); Maciejowa (Popas króla jegomości), Rozalia (Umówiony dzień) – 1958; Szarkowa (Sto dni małżeństwa, 1961), Staruszka (Miecz Damoklesa, 1962), Starsza Pani (Krzywe lustra, 1964). W 1964 przeszła na emeryturę. Od 21 lutego 1968 do końca sezonu 1969/70 występowała w zespole Mieczysławy Ćwikliskiej, który pod patronatem Estrady Białostockiej, jeździł po całej Polsce ze sztuką Drzewa umierają stojąc (grała rolę Genowefy). W 1961–77 wystąpiła w niewielkich rolach i epizodach w kilku spektaklach Teatru TV i filmach. W 1990 zamieszkała w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. Opublikowała wspomnienia: Opowiadania aktorki (Warszawa 1970) oraz „Teoria” w tomie O zespole Reduty 1919–1939. Wspomnienia (Warszawa 1970). 

Bibliografia

Almanach 1996/97; Boy: Pisma t. 24, 25, 26, 28; Breza: Notatnik s. 495: Byrski: Teatr-radio s. 31, 50, 127, 131, 141; Ciecierski: Zwyczajne życie; Jego siła; Kaszyński: Teatralia; Kołakowski: Dramat radziecki; Konarska-Pabiniak: Repertuar, S. Kornacka: Opowiadania aktorki, Warszawa 1970 (il.), Krasiński: Teatr Jaracza; Lorentowicz: T. Polski; Małkowska: Wspomnienia; Mościcki: Teatry 1944–45 (il.); Nawrat: Repertuar; Nawrat: T. Pol. w Katowicach (il.); Orlicz (il.); Osiński: Pomięć Reduty (il.); O zespole Reduty s. 64 (il.), 133–147, 408; Sadowy: Teatr, plotki, aktorzy (il.); Sobański: Teatr Pol. na Śląsku; Śmigielski: Reduta; Wierciński: Notatki i teksty; Wierzyński: Wrażenia; Gaz. Wyb. 1996 nr 217, 229; Kur. Warsz. 1931 nr 296, 1932 nr 16, 316, 1933 nr 255, 304, 312, 1934 nr 18, 40, 1935 nr 280, 315, 352, 1936 nr 271, 1937 nr 299, 1938 nr 63; Łowiczanin 1926 nr 17; Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 s. 360, 362, 1990 z. 3–4 s. 546, 549, 550, 1991 z. 3–4 s. 580, 718, 1997 nr 1–4 s. 101, 350, 1999 z. 2 s. 61; Scena i Widownia Warsz. 1948 nr 5 (il.); Scena Pol. 1929 z. 3, 1930 z. 4; Teatr 1996 nr 11; Afisze i programy, IS PAN, MTWarszawa; Akta (fot.), ZASP; Garlicka: Życie teatr. przedmieść s. 141; Rymkiewicz: T. Powszechny; Almanach 1944–59; Inf. córki, Joanny Baczyńskiej; www.filmpolski.pl 

Ikonografia

Fot. – IS PAN, ITWarszawa, NAC. 

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Biogram w Almanachu Sceny Polskiej

Stefania Kornacka, właśc. Około-Kułak (22 grudnia 1900 Warszawa – 16 września 1996 Konstancin-Jeziorna)

aktorka

Była wychowanką warszawskiego Instytutu Reduty (1923–25), brała udział w pracach artystycznych Teatru Reduta w Warsza­wie i Wilnie (1924–28). Wystąpiła w kilkuna­stu premierach, m.in. jako: Panna Młoda (Wesele Wyspiańskiego), Harfiarka (Wyzwolenie Wy­spiańskiego), Zaza (Książę Niezłomny Słowac­kiego), Felcia (Żeglarz Szaniawskiego), Syl­wia (Romantyczni Rostanda), Maria (W ma­łym domku Rittnera), Klara (Śluby panieńskie Fredry), Wojewodzianka (Zaczaro­wane koło Rydla), Marysia (Ptak Szaniaw­skiego).

Latem 1926 występowała, m.in. w Ło­wiczu, z Stefanem Ordęgą w roli Anny (Świt, dzień i noc Niccodemiego). W 1928 zdała aktorski egzamin ZASP-u. Zaangażowana w tym sa­mym roku przez Tadeusza Skarżyńskiego do Teatru Miej­skiego w Płocku, zagrała z powodzeniem Pan­nę Młodą w widowisku Wesele na Kurpiach Skierkowskiego, które zdobyło ogromną popu­larność na terenie całego kraju. Po gościnnych występach w Warszawie (wrzesień), na scenie Teatru Polskiego oraz w sali późniejszego Teatru Ate­neum, została w sezonie 1928/29 przyjęta do Zes­połu Placówki Żywego Słowa pod kierownictwem Janiny Gór­skiej i Mieczysława Szpakiewicza. Wzięła udział w premierze Wandy Norwida, zagrała Zosię (Ślu­by Górskiego), ale wkrótce wróciła do zespołu Skarżyńskiego i udała się w kolejny objazd po Polsce z Weselem na Kurpiach, odwiedzając m.in. Kalisz (kwiecień 1929). W sezonach 1929/30 i 1930/31 występowała w Teatrze Polskim w Kato­wicach, w takich rolach, jak: Julia (Stary ka­waler Korzeniowskiego), Tereska (Wesele na Górnym Śląsku Ligonia i Kubiczka), Kazio (Żołnierz królowej Madagaskaru Dobrzań­skiego), Niusia (Wicek i Wacek Przybylskiego), Zuzia (Zakochani Flersa i Caillaveta).

Nastę­pnie, aż do II wojny światowej grała na scenach warszawskich: w latach 1931–32 w Teatrze na Chłodnej np. Bertę (Świerszcz za kominem wg Dickensa) i Melę (Moralność pani Dulskiej Zapolskiej) oraz w Teatrze Polskim: Izabellę (Elżbieta, królowa An­glii Brucknera), Zojkę (Defraudacja Kataje­wa) i Pokojówkę (Pigmalion Shawa), w latach 1932–34 w Teatrach Kameralnym, Rozmaitości, Narodowym, Nowym, Nowej Komedii: Klaudię (Płaszcz Go­gola), w sezonie 1934/35 w Teatrze Ateneum: Zosię (Ułani księcia Józefa Mazura) i Wandę (Grube ryby Bałuckiego), w sezonie 1935/36 znów w Teatrze Kameralnym: Helenkę (Ponad śnieg Żerom­skiego) i Kai (Budowniczy Solness Ibsena), w sezonie 1936/37 w zespole TKKT, w Stołecz­nym Teatrze Powszechnym, w sezonie 1937/38 w Teatrze Letnim.

W czasie okupacji niemieckiej zajmowała się handlem, w 1944 znalazła się w Lublinie, gdzie wstąpiła do Teatru Wojska Polskiego. W gra­nym tamże oraz w Krakowie i Łodzi, Weselu Wyspiańskiego występowała w roli Kliminy (sez. 1944/45).

Po wojnie związana była z teatrami warszawskimi: w latach 1945–49 grała w Miejskich Teatrach Dra­matycznych, m.in.: Annę (Dwa teatry Szania­wskiego), Bellę Charles (Głęboko sięgają ko­rzenie d’Usseau i Gowa), Panią Perrichon (Po­dróż pana Perrichona Labiche’a i Martina), Mrs Watty (Zieleni się zboże Williamsa), a po rozwiązaniu MTD, w sezonie 1949/50 występowa­ła w warszawskim Teatrze Powszechnym w roli Jagnieszki (Zieleni się zboże). W latach 1950–55 w Teatrze Dzieci Warszawy, potem pn. Teatr Nowej Warszawy, gdzie m.in. zagrała: Annę (Sprawa Anny Kosterskiej Lubeckiego) i Pannę Tox (Dombey i syn wg Dickensa). W latach 1955–57 była aktorką Teatru Młodej Warszawy, od 1957 do emerytury, na którą przeszła w 1964, Teatru Klasycznego. Występowała, m.in. jako: Niania (Dzikie łabę­dzie Jeżewskiej), Maciejowa (Popas króla je­gomości Grzymały-Siedleckiego), Rozalia (Umówiony dzień Dybowskiego), Szarkowa (Sto dni małżeństwa Gergely), Staruszka (Miecz Damoklesa Hikmeta), Starsza Pani (Krzywe lustra Bystrzyckiej).

W 1970 opubli­kowała Opowiadania aktorki oraz Teorię w to­mie wspomnień O zespole Reduty 1919–1939. Mieszkała w Schronisku Artystów Wetera­nów Scen Polskich w Skolimowie.

Źródło: Almanach Sceny Polskiej 1996/97, tom XXXVIII, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2002. Rozwinięto skróty stosowane w oryginale.