Osoby

PAWLIKOWSKI Mieczysław (9 I 1920 Żytomierz - 23 XII 1978 Warszawa), aktor. Był synem Józefa P., urzędnika, i Florianny z Runowskich, mężem Ireny z Zawistowskich Brzozowskiej (ślub 20 VI 1950). Po zdaniu matury w Łucku przybył w 1931 do Warszawy z zamiarem studiowania w PIST. Po wybuchu II wojny świat. przez Słowację, Węgry i Francję dotarł w kwietniu 1940 do Anglii, gdzie służył w lotnictwie RAF-u w dywizjonach 300 i 301. Jednocześnie występował w kierowanej przej L. Skwierczyńskiego Lotniczej Czołówce Teatralnej objeżdżającej pol. jednostki wojskowe na terenie Anglii i Szkocji. W 1942 zdawał w londyńskim gnieździe ZASP-u eksternistyczny egzamin aktorski. Zestrzelony nad Francją podczas lotu operacyjnego w sierpniu 1943, wrócił do Wielkiej Brytanii. 0d listopada t.r. przez osiem miesięcy kierował w zastępstwie L. Skwierczyńskiego Lotniczą Czołówką Teatralną, a nast. pracował jako red. i spiker pol. audycji radia BBC. W sierpniu 1945 wrócił do Polski i w sez. 1945/46 i 1946/47 występował w Miejskich T. Dramatycznych w Warszawie, m.in. jako: Adolf ("Dom otwarty"), Poeta ("Wesele"), Jim ("Szklana menażeria"). W sez. 1947/48 był aktorem T. im. Żeromskiego w Kielcach i przez trzy miesiące organizował jego nowo powstającą filię radomską. W 1948 zdał eksternistyczny egzamin aktorski, w 1949 był członkiem rzeczywistym ZASP-u. Od 1948 występował w Warszawie: w T. Klasycznym (sez. 1948/49), Powszechnym (sez. 1949/50) Ludowym T. Muzycznym (lato 1950), Domu Wojska Pol. (1950-54), Narodowym i Współczesnym (1954-57), Ateneum (sez. 1957/58) i ponownie Współczesnym (sez. 1958/59). W 1959-61 był aktorem t. pn. Estrada Domu Wojska Pol. Miniatury, od sez. 1961/62 do grudnia 1963 grał w T. Syrena,I od 1964 do 31 IX 1968 w T. Współczesnym. Z zespołem tego teatru występował m.in. w Londynie, Jugosławii i Bułgarii. W sez. 1968/69-1974/75 pracował w T. Polskim. W 1973 odbył podróż do USA i Kanady, występował w ośrodkach polonijnych. W sez. 1975/76 i 1976/77 grał w warsz. T. Powszechnym, a od sez. 1977/78 do końca życia w T. Nowym. W 1946 debiutował jako autor i reżyser słuchowiska w Pol. Radiu, w którym wyjstępował często jako aktor i lektor, a w 1958-67 pracował w Red. Programów Rozrywkowych. Grał w Teatrze TV, m.in. dwukrotnie Churchilla ("Sprawa polska", 1974 i "Przed burzą", 1977), rolę tyt. w "Bie­dermannie i podpalaczach", Czubakowa w "Oświad­czynach". Występował w ponad dwudziestu filmach, największą popularność przyniosła mu rola Zagłoby w ekranizacji film. i telewizyjnej "Pana Wołodyjow­skiego" (1969). Opublikował wspomnienia lotnika "Siedmiu z Halifaxa "J" (1958) i tomik wierszy z lat 1940-45 "Dwie tęsknoty" (1978). Zapowiadanych wspomnień teatr. nie napisał. Niewysoki, krągły, z twarzą mięsistą, o wyrazistych, nieregularnych rysach i dużych błękitnych oczach, z charakterystycznym obfitym podbródkiem, głos miał ciepły, barytonowy, z lekko kresową intonacją. Grywał najczęściej role komediowe, zabarwione swoistym, dyskretnym humorem, czasem o podłożu lirycznym lub nawet tragicznym. Unikał zewnętrz­nych środków wyrazu, dbał bardziej o naturalność i prawdę rysunku niż o jego ostrość. Rzadko zmie­niał wygląd przy pomocy charakteryzacji. Grywał postacie jędrne, zamaszyste, jowialne oraz przyciężkich safandułów lub poczciwców, których dobroć często bywała pozorna, pod tą maską umiał ukazać chytrość i bezwzględność. Grał m.in. role tyt. w "Głupim Jakubie" (1949) i "Świętoszku" (1957), Pana kolegę ("Czarowna noc", 1964), Mamajewa ("Pamięt­nik szubrawca", 1965), Stomila ("Tango", 1965), Hudsona ("Nie do obrony", 1966), Falstaffa ("Wesołe ku­moszki z Windsoru", 1971), Gołowastikowa ("Barba­rzyńcy", 1976), Restauratora ("Senat szaleńców", 1978). Ostatnią jego rolą był Sforka w "Horsztyńskim" (prem. 12 XII 1978). Bibl.: Almanach 1978/79; Hist. filmu t. 3-5; Rendez-vous z Syreną (il.); Ekran 1969 nr 50 (il.), 1979 nr 6 (il.); Pam. Teatr. 1973 z. 3-4 s. 518, 1988 z. 1-2 s. 12, 58; Scena i Widownia Warsz. 1948 nr 5; Stolica 1973 nr 27; Teatr 1979 nr 3 (il.); Za i Przeciw 1964 nr 43; Życie Radom. 1948 nr 15; Życie Warsz. 1978 nr 305, 306 (il.), 307, 1979 nr 1; Akta (tu fot.), ZASP; Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Rymkiewicz: T. Powszechny. Ikon.: J. Żebrowski: P. jako Władysław (Wczoraj i przed­wczoraj), rys., repr. Express Wiecz. 1950 nr 285, P. jako Ange Marie le Gouce (Huzary), rys., repr. Express Wiecz. 1957 nr 62 oraz P. jako Sir Lancaster (Jim i Jill), rys., repr. Express Wiecz. 1957 nr 90; E. Ałaszewski: P. "Na tratwie" - w grapie kilku osób, karyk., tusz, akw. - własność pryw., informacja katalog; Twarze i buźki wyd. MKWarszawa 1985; T. Rynkiewicz: Portret, rys., repr. RTV 1974 nr 27; K. Ferster: P. jako Zagłoba w filmie "Pan Wołodyjowski", karyk., rys., repr. Express Wiecz. 1975 nr 93: Z. Martin: P. jako Zagłoba w filmie "Pan Wołodyjo­wski", karyk., rys., 1976, informacja, katalog: U Ogólno­polska Wystawa Satyry, Warszawa październik 1977; A. Perzyk: P. jako Tartuffe (Świętoszek), rys. tusz, ok. 1957 oraz P. jako Falstaff (Wesołe kumoszki z Windsora), rys. węglem - własność B. Perzykowej Warszawa, repr. katalog: Wystawa prac Adama Perzyka, Warszawa czerwiec 1982; Fot. - Arch. Dok. Mech., IS PAN, MTWarszawa, ZASP. Film.: 1951 - Warszawska premiera (f); 1952 - Gromada (f); 1959 - Inspekcja pana Anatola (f.), Ostatni strzał (f.); 1960 - Spotkania w mroku (f.); 1961 - Historia współczesna (f), Milczące ślady (f.); 1962 - Spotkanie w "Bajce" (f.); Spóźnieni przechodnie, n. V (f); 1963 - Gangsterzy i filantropi (f), Jak być kochaną (f.), Mansarda (f.); 1964 - Barbara i Jan (s. tv); 1965 - Wyspa zło­czyńców (f); 1966 - Piekło i niebo (f); 1966-1968 - Klub profesora Tutki (s. tv); 1967 - Bokser (f.), Klub szachistów (tv), Szach i mat (tv), Zbrodnia lorda Artura Saville (tv); 1969 - Pan Wołodyjowski (f.); Przygody pana Michała (s. tv); 1970 - Funkcja (d.); 1971 - Epilog norymberski (f.), Epilog norymberski (tv), Kocie ślady (tv), Nie lubię poniedziałku (f.), Pejzaż z bohaterem (f.), 1972 - Droga w świetle księżyca (tv); 1979 - Roman i Magda (f.); Skradziona kolekcja (f.); Fragm. kronik i materiałów film. z 1965-73, Arch. WFD; Materiały - Archiwum TV Warszawa. Nagrania: Role - Arch. Dok. Mech.; Role, recytacje - Red. Dok. Inf. PR; Bajka, role - Polskie Nagrania. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994