Osoby

DAWCZYK Stanisław, pseud. Stanisław Halski, także Dawczyk-Halski (19 września 1911 Częstochowa – 20 marca 1992 Białystok),

aktor. 

Był synem Antoniego Dawczyka i Marii ze Smolińskich; mężem suflerki, występującej też dorywczo w małych rolach na scenie (np. w 1959–80 w Grudziądzu), Janiny Dawczyk z Jagodzińskich (ślub w 1952). Pseudonim Halski przyjął od początku pracy w teatrze, ale nie posługiwał się nim konsekwentnie i np. w 1951–57 używał nazwiska i pseudonimu równocześnie. W życiorysie w aktach Związku Artystów Scen Polskich podał, że ukończył cztery klasy gimnazjum, zdał tak zwaną małą maturę, a w 1934–35 odbywał służbę wojskową w 80 pułku piechoty w Słonimiu. Później, do wybuchu II wojny światowej pracował w Krakowie w hucie szkła, a w czasie okupacji niemieckiej w fabryce wełny w Częstochowie.

Po wojnie, w 1945 przeniósł się do Wałbrzycha, gdzie był urzędnikiem w biurze zatrudnienia i współpracował z teatrami amatorskimi i kierował kołem dramatycznym przy Zjednoczeniu Energetycznym w Wałbrzychu. Jego własna informacja, że w 1947 zaangażował się jako aktor do Teatru Lalek w Wałbrzychu, nie znalazła potwierdzenia w archiwum tego teatru. Wiadomo natomiast, że pracę artystyczną rozpoczął w 1950, gdy od 1 września do 30 listopada tego roku był zaangażowany w Teatrze im. Jaracza w Olsztynie. Od 1 grudnia 1950 do 31 lipca 1952 był w zespole aktorskim Teatru im. Węgierki w Białymstoku; potem krótko, od 1 sierpnia do 31 października 1952, w Teatrze Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, a od 1 listopada 1952 do 30 września 1957 wrócił do Białegostoku. We wrześniu 1955 kolejny raz zdawał egzamin eksternistyczny w Krakowie i zdobył uprawnienia aktorskie (zdecydował jego długi staż pracy w teatrze).

Od 1 października 1957 do 30 września 1958 był aktorem w Teatrze Popularnym w Grudziądzu i wystąpił jako Dormedont (Późna miłość) i Fabian (Wieczór Trzech Króli), a na sezon 1958/59 przeniósł się do Bałtyckiego Teatru Dramatycznego w Koszalinie i Słupsku, gdzie zagrał: Kapitana okrętu (Burza Szekspira), Ojca Curry (Zaklinacz deszczu), Ogrodnika (Świecznik). Od 1 października 1959 znowu zaangażował się do Teatru Popularnego w Grudziądzu (od sezonu 1962/63 pod nazwą Teatr Ziemi Pomorskiej), w którym pozostał do 1 stycznia 1977, to jest do odejścia na emeryturę, a potem grał tu nadal dorywczo niewielkie role. Podobnie było w Białymstoku, gdzie zamieszkał w lutym 1980 i na scenie Teatru im. Węgierki występował do końca sezonu 1989/90, a rola Papieża w Betlejem polskim (1989) była jego ostatnim zadaniem aktorskim.

W pierwszym okresie w Białymstoku wystąpił w 1951 m.in. jako: Osorio (Zielony Gil), Gribkow (Okno w lesie) i Curio (Wieczór Trzech Króli), potem jako Józef (Grzech, 1953), Petryka (Takie czasy, 1954), Paluszkiewicz (Maturzyści, 1955). Wśród ról Dawczyka w Grudziądzu, gdzie był cenionym, użytecznym aktorem, były takie, jak: Schultz (Niemcy) i Mąż (Ich czworo) – 1960; Anzelm (Skąpiec) i Grzegorz (Damy i huzary) – 1962; Kimura (Kataki, czyli Wróg, 1964), Felicjan Dulski (Moralność pani Dulskiej, 1966); Ojciec Laurenty (Romeo i Julia) i Wajdelota (Konrad Wallenrod) – 1968; Wujek (Kartoteka) i Strażnik (Antygona) – 1973; Strażnik I (Czapa, 1974), Stary Wiarus (Warszawianka, 1975), Miller (Intryga i miłość, 1976), Ojciec (Dwa teatry, 1978); Woźny (Ptak) i Sylwester (Klik-klak) – 1979. 

Bibliografia

Almanach 1991/92; Cały świat gra komedię s. 293; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; 30 lat T. w Grudziądzu; Z dziejów teatru w Grudziądzu s. 108, 120, 129, 135, 139, 144, 155; Głos Kosz. 1959 nr 56; Teatr 1992 nr 6; Akta, T. im. Węgielki Białystok, ZASP (fot.); Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Almanach 1944–59. 

Ikonografia

L. Jeśmanowicz: Portret, karyk., rys., oł., 1960 – własność żony autora, Toruń; Fot. – IS PAN, ITWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.