Osoby

KOSTAL, KOSTALÓWNA, Krystyna Maria, zamężna Jarca (29 sierpnia 1922 Uściług nad Bugiem – 16 września 1997 Warszawa),

śpiewaczka. 

Była córką Józefa Kostala, naczelnika stacji kolejowej w Uściługu, i Janiny z Pełczyńskich; pierwszą żoną śpiewaka Mieczysława Wojnickiego, właściwie Jarcy (1919–2007; ślub 7 lutego 1949 w Poznaniu, rozwód w 1976). Gimnazjum ukończyła w 1939 w Chełmie Lubelskim. Podczas II wojny światowej i okupacji niemieckiej, od 1940 pracowała kolejno: jako maszynistka w Jędrzejowie, w Spółdzielni Rolniczej w Szczekocinach, w parowozowni w Sędziszowie i w fabryce w Krakowie, gdzie rozpoczęła naukę śpiewu u L. Marek-Onyszkiewiczowej, a potem kontynuowała ją u Ady Sari. Uczęszczała też na tajne komplety i zdała maturę. W 1945 w Krakowie uczyła się w Studiu Teatralnym przy Starym Teatrze i studiowała śpiew w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. 

Od sezonu 1945/46 do 1949 była solistką Teatru Wielkiego w Poznaniu. Już w pierwszej połowie 1946 śpiewała Jadwigę (Straszny dwór) i Siebla (Faust), w sezonie następnym Bronię (Hrabina, premiera 21 września 1946), a potem w 1947: Zofię (Halka) i w 1948: Olgę (Eugeniusz Oniegin), Mercedes (Carmen), Chochlika (Goplana). Krytykowano obsadzenie Kostalówny w roli Siebla, ze względu na jej „nieco masywny i ciężki (mimo dobrego brzmienia) mezzosopran”, który się do tej partii „raczej nie nadaje”, natomiast

mogłaby być ciekawa jako Amneris w Aidzie, tak przynajmniej można sądzić z barwy i charakteru jej głosu 

(„Głos Wielkopolski”).

Była chwalona za „ujmującą sylwetkę Broni”. Na scenie Opery Poznańskiej występowała także w repertuarze operetkowym, np. jako Książę Orłowski (Zemsta nietoperza, 1946), Krystyna (Winobranie, 1947). Na sezon 1949/50 zaangażowana do zespołu Opery w Warszawie, pozostała tu do końca 1960/61. 

Obok Chochlika i Broni (w Hrabinie w inscenizacji Leona Schillera, premiera 29 czerwca 1951), wykonywała na scenie warszawskiej czołowe oraz mniejsze partie mezzosopranowe; były to: Jadwiga (Straszny dwór, 1949; śpiewała ją potem jeszcze około 160. razy), Olga (Eugeniusz Oniegin, 1950), Pastuszek (Tosca), Gospodyni (Wieczór prządek, 1955), Polina (Dama pikowa, 1955), tytułowa Carmen (1957), Amneris (Aida, 1958), Azucena (Trubadur), Maryna Mniszchówna (Borys Godunow), Magdalena (Rigoletto, 1960), Bersi (Andrea Chénier, 1961). Gdy we wrześniu 1961 dyrektor Bohdan Wodiczko nie przedłużył z nią umowy, wyjechała do Lipska, gdzie w Operze wystąpiła w roli Carmen. Na warszawskiej scenie występowała jeszcze od 25 listopada 1961 w roli Matki (Manru), ale już od 30 marca 1962 objęła rolę Amneris w Aidzie w Operze Bałtyckiej w Gdańsku. Pozostała tu w zespole solistów także w sezonach 1962/63 i 1963/64 i śpiewała, prócz Amneris: Kończakównę (Kniaź Igor, od 1962), Carmen (premiera 15 marca 1963), Księżniczkę Eboli (Don Carlos, od 1963). Współpracowała z Operą Bałtycką również w sezonach 1964/65 i 1965/66 i ponownie występowała jako Amneris i Carmen, którą gościnnie wykonywała też w Operze Objazdowej. Od grudnia 1966 do 1971 występowała gościnnie w warszawskiej Operetce, gdzie stworzyła znakomitą kreację w roli Czipry (Baron cygański). Do najlepszych jej ról operowych należała przez wiele lat przede wszystkim Jadwiga, a także Amneris i Carmen. Uroda dojrzałej, ciemnowłosej piękności, temperament i dar scenicznej obecności, przysparzały jej sympatii widzów, zwłaszcza warszawskiej Operetki. 

Z repertuarem operowym dawała koncerty na terenie kraju (np. estradowe wykonanie Strasznego dworu w 1955 z Filharmonią w Lublinie czy z Orkiestrą Symfoniczną w 1957 w Olsztynie). Śpiewała na koncertach z Mieczysławem Wojnickim (m.in. tournée w ZSRR w 1955 i 1965). Udzielała lekcji śpiewu. Po przejściu na emeryturę, zaczęła od 1 grudnia 1986 pracę pedagogiczną w Stołecznym Centrum Edukacji  Kulturalnej, w którym do końca życia uczyła młodzież śpiewu i emisji głosu. 

Bibliografia

Almanach 1997/98 (tu błędy w miejscu urodzenia, nazwisku męża i datach działalności); A. Czopek: Świętokrzyskie soprany, tenory i basy, Kielce 2014 (il.); 10 lat Opery warsz. 1945–55 (il.); Jankowski, Misiorny; Komorowska: Kronika t. muz. 1944–89; Opera Bałtycka (w 25-lecie istnienia); Opera Pozn. 1919–69 s. 35; Orzechowski: Stary Teatr; Świtała; Głos Wielk. 1946 nr 150 (cyt.); Życie Warsz. 1997 nr 219, 220; Akt ślubu nr 265/1949, Arch. USC Poznań i akt zgonu nr I/1605/1997, Arch. USC Warszawa; Akta, T. Wielki Warszawa, ZASP (fot.); Programy, IS PAN; Almanach 1944–59. 

Ikonografia

J. Żebrowski: Portret karyk., repr. Expres Wiecz. 1953 nr 77; Fot. – Bibl. Nar., IS PAN, ITWarszawa, MTWarszawa, NAC.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.