Osoby

JULSKI Cezary (23 czerwca 1927 Wolsztyn w Poznańskiem – 19 sierpnia 1997 Warszawa),

aktor. 

Był synem urzędnika Zygmunta Julskiego i Marii z Blochów; mężem tancerki i aktorki Anny Julskiej z Michalskich (ślub w kwietniu 1948 w Poznaniu). W latach II wojny światowej i okupacji niemieckiej uczęszczał do szkoły powszechnej, potem budowlanej w Lublinie. W 1946 został słuchaczem Studia Dramatycznego pod kierownictwem Nuny Młodziejowskiej przy Teatrze Polskim w Poznaniu. W sezonie 1946/47 zagrał swe pierwsze role w poznańskim Teatrze Aktora i Lalki: Gwiazdonia (Kopciuszek), Lisa Sadełko (O krasnoludkach i sierotce Marysi) oraz Króla Lasu (Bajki w Betlejem), a w poznańskim Teatrze Komedii Muzycznej Eukaliptosa (Moja żona Penelopa). 

Pod koniec tego sezonu przeszedł do zespołu Teatru im. Bogusławskiego w Kaliszu, gdzie grał do końca 1949/50, m.in.: Nieśmiałowskiego (Klub kawalerów), Janka Topolskiego (Lekkomyślna siostra), Michała (Rozdroże miłości), Żewakina (Ożenek), Mieczysława (Jadzia wdowa), Kreczeta (Platon Kreczet), Tomasza Biegunkę (Chory z urojenia). W sezonach 1950/51–1952/53 występował w Teatrze im. Jaracza w Łodzi (w 1952 zdał w Warszawie eksternistyczny egzamin aktorski) w niewielkich rolach, np.: Maciejewskiego (Tysiąc walecznych), Dzierżymordy (Rewizor). Pod koniec sezonu 1952/53 przeniósł się na stałe do Warszawy, zaangażowany do Teatru Ludowego, w którym występował do 1955/56.

Zwrócił na siebie uwagę w głównej roli Infanta w polskiej premierze Młyna (1954),

zapamiętał Stanisław Marczak-Oborski, a po kolejnej: Mikołaja (Późna miłość, 1954), Eugeniusz Żytomirski stwierdził:

jest ona dowodem szybkiego rozwoju talentu tego aktora, który stale rozszerza skalę swych możliwości interpretatorskich,

zaś jako Książę Efezu (Komedia omyłek, 1956) wyróżnił się według niego

naturalnością interpretacji, a zarazem dobrym mówieniem szekspirowskiego wiersza. 

Potem zagrał jedną z najbardziej rozpoznawalnych ról – tytułowego Marchołta (1955), który podzielił recenzentów, np. w opinii Romana Szydłowskiego było w niej

dużo humoru, siły i głębokiej ludowej mądrości. Szczególnie

w scenach z mieszczanami jest bardzo dobry;

zagrał z dużym zacięciem komicznym i sentymentalnym, [...] nie był ani «sprośny» ani «gruby». Był za to przyjemnie dobroduszny, a w kulminacyjnej scenie sądu w Lublinie, tak jak trzeba filuterny

(Karolina Beylin);

grał z temperamentem, humorem i rozmachem, słusznie rysując ją grubymi i mocnymi środkami aktorskimi,

napisał August Grodzicki, ale już Leszek Prorok zarzucał mu

krzykliwą afektację w tonie, brak większej modulacji głosu;

zaś całkowicie rozczarował Andrzeja Dobosza, który zanotował:

zawodzi rola prowadząca, więc najistotniejsza. Julski zatraca cały wdzięk marchołtowego zuchwalstwa. Powtarzał wszystkie niedobre szarże wszystkich swoich ról. Potrafił podnieść spory stół, ale nie umiał rozegrać subtelniejszego tekstu. 

W sezonie 1956/57 grał w Teatrze Polskim m.in. Kata z Rouen (Święta Joanna) oraz Kaspra (Oficer werbunkowy). W 1956–58 reżyserował też programy kabaretowe Pracowni Satyrycznej Architektów „Pineska”, występował jako Florian (Frantik, skarb i piraci, 1958) w Teatrze Klasycznym i w programach kino-rewii Nocny Marek przy Palladium (październik 1959). 

Od 1957/58 do 1990 był aktorem Teatru Komedia, wśród najlepszych ról znalazły się takie, jak: Krzysztof Dudgeon (Uczeń diabła), Kufel (Królowa przedmieścia) – 1959; Hrabia Leofryc (Lady Godiva), Teodor Brzeski (Karnawał warszawski) – 1960; Beniamin (Idiotka, 1961), Pan Perella (Człowiek, zwierzę i cnota, 1962), Major (Damy i huzary, 1964), Filip (Kłamczucha, 1965), Mieczysław (Jadzia wdowa, 1967), Pułkownik Rollo (Bulwa, 1969), Brighella (Błękitny potwór, 1974), Premier (Król IV, 1980). W 1963 wziął udział w amerykańskim tournée zespołu Komedii z Karnawałem warszawskim w skupiskach polonijnych w Ottawie, Mont realu, Nowym Jorku, Toronto, Detroit i Chicago (zyskał sympatię widzów jako Brzeski, pisał Jerzy Zagórski). Jedną z najlepszych ról Julskiego był Pułkownik Pickering (My Fair Lady, 1965); jego „powściągliwą grę” chwalił Andrzej Jarecki, „doskonałą prezencję i niemałe poczucie humoru” Jacek Frühling, a według Zofii Rudnickiej był „taktowny, sympatyczny, naturalny”. Później dobre recenzje, m.in. Pawła Chynowskiego zebrał w roli dyrektora Mintaja (Fachowcy, 1981). 

W 1951–91 tworzył wyraziste, choć przeważnie drugoplanowe i epizodyczne postacie w spektaklach Teatru TV, wielu filmach i telewizyjnych serialach, dubbingował popularnych bohaterów filmów animowanych, np. Freda Flinstona (Między nami jaskiniowcami), występował w programach estradowych, widowiskach dla dzieci (np. jako Zbój Madej) oraz audycjach radiowych, m.in. w Podwieczorku przy mikrofonie. W 1990 przeszedł na emeryturę. 

Bardzo charakterystyczne warunki sceniczne i środki aktorskie Julskiego trafnie opisała A. Budzińska:

Ten blisko dwumetrowy, potężnej postawy aktor, wzrusza dobrotliwością i ciepłem, które nie są sposobem, czy aktorskim «numerem» w celu pozyskania sympatii widza. Naturalność wynika z każdej jego roli, a umiejętnie eksponowana przez aktora, narzuca widzowi przekonanie, że każda najdziwniejsza sytuacja jest oczywista; karykatura i groteska w jego wykonaniu bawią, bo wydają się być prawdziwe, a do wrodzonego talentu komediowego dodaje żywiołową charakterystyczność. Ma na swoim koncie różne postacie, charaktery dobre i złe, choć te drugie w jego interpretacji łagodnieją, są bezbronne i śmieszne, dźwigając na swoich barkach życiową nieporadność. 

Bibliografia

Almanach 1996/97; Dziewoński: W życiu; Górska-Damięcka; Kaszyński: Teatr łódz.; Kaszyński: Teatralia (il.); Kott: Jak wam się podoba s. 239; Michalski: Piosenka; Pozn. T. Lalki i Aktora 1945–85; Sempoliński: Druga połowa; T. Nowy 1949–84 (S. Marczak-Oborski); Dz. Lud. 1965 nr 221; Dz. Zach. 1973 nr 138 (wywiad z J.; il.); Express Wiecz. 1955 nr 114 (K. Beylin); Gaz. Pozn. 1955 nr 189 (L. Prorok); Gaz. Wyb. 1997 nr 194 (il.), 195, 196, 216 (il.); Gon. Teatr. 1991 nr 20; Kur. Pol. 1960 nr 285 (J. Zagórski); Nowa Kultura 1955 nr 22 (A. Dobosz); Trybuna Ludu 1955 nr 145 (R. Szydłowski); Panorama 1979 nr 15 (A. Budzińska; il.); Sł. Powsz. 1966 nr 111; Sztandar Młodych 1965 nr 225 (A. Jarecki); Teatr 1953 nr 15 (il.), 1954 nr 16 (E. Żytomirski), 1956 nr 14 (E. Żytomirski), 1997 nr 10; Trybuna Ludu 1965 nr 261 (J. Frühling); Tyg. Demokratyczny 1965 nr 41 (Z. Rudnicka); Życie Warsz. 1955 nr 112 (A. Grodzicki), 1981 nr 127 (P. Chynowski); Akta, T. Komedia Warszawa; ZASP (fot.); Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Almanach 1944–59; www.filmpolski.pl 

Ikonografia

J. Żebrowski: J. jako Czyściel (Chory z urojenia), karyk., rys., repr. Express Wiecz. 1953 nr 302 i J. jako Książę Efezu (Komedia omyłek), karyk., rys., repr. Express Wiecz. 1956 nr 97; Fot. – IS PAN, ITWarszawa, NAC. 

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.