Osoby

BAY-RYDZEWSKI Marcin (12 XI 1877 Grodzisko Dolne, woj. rzeszowskie - 6 IX 1952 Warszawa), ak­tor, reżyser. Był synem Jakuba B. i Barbary z Rydzików, bratem aktora Franciszka B., prawdopodobnie mężem -> Jadwigi Tochmańskiej, potem mężem aktorki Jadwigi Bay-Wacińskiej. Gimn. ukończył w Przemyślu, gdzie brał również udział w przedstawieniach amator­skich. Potem odbywał służbę w wojsku austriackim. Debiutował ok. 1902, być może pod pseud. Rojewski (wiadomość niepewna, może dotyczyć - Tadeusza Rojewskiego). W 1908-10 występował pod nazwiskiem Rydzewski w T. Miejskim w Krakowie grając z powo­dzeniem takie role jak: Bajkow ("Dziady"), Dromio z Efe­zu ("Komedia omyłek"), Wielki Inkwizytor ("Don Carlos"). W 1910-12 występował w T. Popularnym w Łodzi, a w lecie 1911 w T. Artystycznym w Warszawie. W sez. 1913/14 zaangażowany został do T. Małego, potem wstąpił do Legionów Polskich. Wzięty do niewoli ros., przez trzy lata przebywał w obozie jenieckim. Po ucieczce z niewoli dostał się do Kijowa, gdzie w 1918 został zaangażowany do T. Polskiego. Po powrocie do kraju występował (już pod nazwiskiem Bay-Rydzewski) w sez. 1918/19 w T. Miejskim w Łodzi i tu ożenił się z aktorką Jadwigą Wacińską. W 1919-21 należał do zespołu T. Miejskiego we Lwowie, potem przeniósł się do Warszawy i występował w T. Rozmaitości (1921/22), T. Komedia (1922/23), T. im. Fredry (1923/ 1924). W sez. 1924/25 należał do zespołu objazdowego W. Lenczewskiego, 1925/26 występował w warsz. T. im. Bogusławskiego, w 1926 w T. Odrodzonym. W sez. 1926/27 był aktorem i reżyserem w T. Nowym w Po­znaniu. Następnie powrócił do Warszawy i występo­wał 1927-31 w T. Miejskich, najczęściej w T. Letnim i T. Narodowym, w sez. 1933/34 w T. Nowa Komedia, 1935/36 w t. Ateneum, w 1936-39 w T. Malickiej. Po II wojnie świat. występował w 1945-48 w Miejskich T. Dramatycznych w Warszawie, w sez. 1949/50 w T. Dramatycznych w Częstochowie, potem w Toruniu. Grał najczęściej role charakterystyczne, takie jak: Crofts ("Profesja pani Warren"), Burgess ("Candida"), Mil­ler ("Intryga i miłość"), Car ("Legion"); a po wojnie: Sena­tor ("Głęboko sięgają korzenie"), Sonnenbruch ("Niemcy"), Maksym Romanowicz ("Zielona ulica"). Występował tak­że w filmach. Bibl.: Kaczorowska-Herman: T. Popularny; Teatr 1952 nr 17 (M. Melina); Życie Warsz. 1952 nr 218; Afisze i programy, IS PAN. Ikon.: W. Dunin-Marcinkiewicz: B. jako Naczelnik więzienia (Sprawiedliwość), rys. akw., 1934 - MTWarszawa; Fot. w ro­lach - MTWarszawa. Film.: 1936 - Pan Twardowski. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973