Osoby

Trwa wczytywanie

Zygmunt Bończa-Tomaszewski

BOŃCZA-TOMASZEWSKI Zygmunt, właśc. Zygmunt Zachariasz Tomaszewski, pseud. Z. Boń­cza (16 I 1905 Marysieńka k. Mohylewa - 15 X 1976 Warszawa), aktor, reżyser, dyrektor teatru. Był synem Józefa Tomaszewskiego, maszynisty ko­lejowego, i Antoniny z Sadowskich, mężem naj­pierw Felicji Trapszo z domu Krywult (zob. t. 1), później Wandy Tomaszewskiej z Pawełczyńskich, sekretarza teatru w Świdnicy w sez. 1949/50. W 1926 zdał maturę w gimn. K. Kulwiecia w War­szawie; równocześnie (od 1925) uczęszczał na Kur­sy Wokalno-Dram. H. J. Hryniewieckiej. W 1926 zdał kwalifikacyjny egzamin aktorski ZASP-u. Za­pisał się na Wydz. Humanistyczny Uniw. Warsz. i jako student zaczął występować w T. Odrodzonym. W początkach kariery - do 1930 używał nazwiska Tomaszewski, nast. pseud. Bończa, a po II wojnie świat. występował wyłącznie jako Bończa-Tomasze­wski. Prawdopodobnie w sez. 1927/28 grał w T. im. Orzeszkowej w Grodnie. W sez. 1928/29 (od grudnia 1928) był w T. Polskim w Katowicach, 1929/30 w T. Ateneum w Warszawie, gdzie grał m.in. Dominika ("Pani prezesowa"). Ojca ("Podhale tańczy"), Timura ("Księżniczka Turandot"). W marcu 1930 zdał egzamin reżyserski ZASP-u; w sierpniu t.r. został powołany do wojska w Krakowie. Po odbyciu służby wojskowej, w sez. 1932/33 wystę­pował w T. Wielkim na Pohulance w Wilnie oraz w jego objazdowym zespole (reżyserował "Roxy"). W 1933 był w Studio Teatralnym im. Żeromskiego w Warszawie (reżyserował "Paragraf 245 KK"), w sez. 1934/35 w zespole objazdowego T. Małopol­skiego z siedzibą w Stanisławowie. Na sez. 1935/36 został zaangażowany do Miejskiego T. Kameralnego w Częstochowie, gdzie dużo reżyserował, m.in. "Kor­diana" (grał Wielkiego Księcia Konstantego) i "Śluby panieńskie" (grał Albina). W sez. 1936/37 pocz. występował w T. Ziemi Kielecko-Radomskiej im. Wyspiańskiego, nast. od grudnia 1936 należał do zespołu T. Polskiego w Łodzi. Jako aktor i reżyser pracował w łódz. T. Miejskich też w sez. 1937/38 i 1938/39. Z zespołem łódz. w czerwcu i lipcu 1938 odbył tournee; odwiedził m.in. Bydgoszcz, Płock, Przemyśl, Tarnów, Stanisławów, Gdańsk. W Łodzi grał m.in. Księdza i Stańczyka ("Wesele"), Za­dorę ("Gałązka rozmarynu"), Richarda ("Korsarz"), Sto­perla ("Mecz małżeński"); reżyserował komedie:" Gałganek", "Raz się tylko żyje", "Mecz małżeński". W czasie okupacji niem. mieszkał w Warszawie. W teatrze nie występował; do września 1940 był kelnerem w "Kawiarni Artystów" w Al.Jerozolimskich , nast. pracował jako robotnik placowy w składzie węgla i administrator domów na Pradze. W październiku 1944 zaangażował się do organizującego się na Pradze T. m.st. Warszawy; brał udział w pierwszym koncercie (7 X 1944), grał Szczyglika ("Majster i czeladnik") w pierwszym przedstawieniu w sali T. Syrena (23 XI 1944); potem reżyserował "Moralność pani Dulskiej" (9 XII 1944; grał Zbyszka), "Śluby panieńskie" (1945; grał Gustawa). W sez. 1945/46-1947/48 należał do zespołu Miejskich T. Dramaty­cznych w Warszawie; reżyserował m.in. w 1945 "Przeprowadzkę" i "Placówkę", a w 1946 w T. Co­moedia poświęconą AK sztukę "Droga do świtu", w której do ról partyzantów zaangażował aktorów nie­zawodowych. Równocześnie (marzec 1945 październik 1947) był wykładowcą dykcji i sztuki ak­torskiej w Szkole Dram. pod kier. J. Strachockiego. Był też członkiem Tymczasowego Zarządu warsz. filii ZASP-u i przewodniczącym I Komisji Wery­fikacyjnej. W sez. 1948/49 współpracował jako re­żyser z T. Dzieci Warszawy (reżyserował m.in. "Opowieść o Chopinie"). Od 1 IV do 1 IX 1949 należał do zespołu Ludowego T. Muzycznego w Warszawie; grał Sarmackiego ("Skalmierzanki"), Re­żysera ("Dorożką po Warszawie"). Od 1 IX 1949 do 1 III 1950 był dyr. i kier. artyst. T. Miejskiego w Świdnicy. J. Kozeński pisał: "Pozostawił po sobie wdzięczną pamięć pracowników teatru i całego spo­łeczeństwa dolnośląskiego pamiętającego, jakie ten doskonały organizator położył zasługi na polu roz­szerzenia terenu obsługiwanego przez ambitny ze­spół świdnicki". W Świdnicy grał tyt. rolę w "Ma­zepie", reżyserował "Maszeńkę" i "Męża i żonę" (1949) - jak pisano w "czystym biedermajerowskim stylu" oraz "Profesję pani Warren" (1950). Po opuszczeniu Świdnicy był wykładowcą dykcji i inspicjentury w Lic. Techniki Teatr. w Warszawie (15 X 1950 -31 VIII 1952), nie występował nigdzie. Od 1 IX 1952 został zaangażowany do T. Polskiego w War­szawie, gdzie pracował do końca sez. 1970/71; grał tu tylko role epizodyczne. W 1971 przeszedł na emeryturę. Bibl.: Almanach 1976/77; Krasiński: Teatr Jaracza; Misior­ny: Teatry Ziem Zachodnich; Mrozińska: T. wśród ruin (il.); Nawrat: Repertuar; T. Małopolski 1933-38; T. przy ul. Cegielnianej; Wroczyński: Pół wieku s. 277, 280; Życie teatr. w Częstochowie; Prz. Zachodni 1959 nr 2 (J. Ko­zeński); Życie Warsz. 1976 nr 249, 250; Afisze i programy, IS PAN, MTWarszawa; Akta (tu fot.), ZASP; Archiwalia dotyczące B.-T. w arch. J. Mrozińskiego, MTWarszawa (sygn. D. 346-347 III); Rymkiewicz: T. Powszechny; Ży­ciorys napisany przez Zygmunta B.-T. w 1960 r., mps w Redakcji Słownika biograficznego teatru polskiego, IS PAN. Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech., ZASP. Film.: 1967 - "Sublokator "(f.); Materiały - Archiwum TV Warszawa. Nagrania: Role, recytacje - Arch. Dok. Mech., Red. Dok. Inf. PR; Baśnie - Pol. Nagrania. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994

array(5) { ["current_page"]=> int(1) ["total_pages"]=> int(1) ["total_count"]=> int(14) ["number_of_photos"]=> int(20) ["photos"]=> array(14) { [0]=> array(2) { ["description"]=> string(188) "Pociąg widmo, Teatr Powszechny (MTD), Warszawa, prem. 1 maja 1948. Na zdjęciu: Bończa-Tomaszewski Zygmunt, Engelówna Stanisława, fot. Wdowiński Stanisław, sygn. IT/T/134246" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/153238.jpg" } [1]=> array(2) { ["description"]=> string(268) "Pociąg widmo, Teatr Powszechny (MTD), Warszawa, prem. 1 maja 1948. Na zdjęciu: Engelówna Stanisława, Bończa-Tomaszewski Zygmunt, Wieczorkowska Elżbieta, Pollakówna Janina, Petecki Kazimierz, Somogi Tadeusz, fot. Wdowiński Stanisław, sygn. IT/T/134251" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/153243.jpg" } [2]=> array(2) { ["description"]=> string(286) "Pociąg widmo, Teatr Powszechny (MTD), Warszawa, prem. 1 maja 1948. Na zdjęciu: Somogi Tadeusz, Roszkowski Czesław, Bończa-Tomaszewski Zygmunt, Petecki Kazimierz, Pollakówna Janina, Żmichorowska Helena, Engelówna Stanisława, fot. Wdowiński Stanisław, sygn. IT/T/134252" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/153244.jpg" } [3]=> array(2) { ["description"]=> string(272) "Pociąg widmo, Teatr Powszechny (MTD), Warszawa, prem. 1 maja 1948. Na zdjęciu: NN, Wieczorkowska Elżbieta, Petecki Kazimierz, Somogi Tadeusz, Pollakówna Janina, Bończa-Tomaszewski Zygmunt, Engelówna Stanisława, fot. Wdowiński Stanisław, sygn. IT/T/134253" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/153245.jpg" } [4]=> array(2) { ["description"]=> string(286) "Pociąg widmo, Teatr Powszechny (MTD), Warszawa, prem. 1 maja 1948. Na zdjęciu: Engelówna Stanisława, Roszkowski Czesław, Bończa-Tomaszewski Zygmunt, Petecki Kazimierz, Somogi Tadeusz, Żmichorowska Helena, Pollakówna Janina, fot. Wdowiński Stanisław, sygn. IT/T/134254" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/153246.jpg" } [5]=> array(2) { ["description"]=> string(155) "Przeprowadzka, Teatr Powszechny (MTD), Warszawa, prem. 3 września 1945. Na zdjęciu: Bończa-Tomaszewski Zygmunt, Oberska Irena, sygn. IT/T/65630" ["file_path"]=> string(57) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/78506.jpg" } [6]=> array(2) { ["description"]=> string(185) "Przeprowadzka, Teatr Powszechny (MTD), Warszawa, prem. 3 września 1945. Na zdjęciu: Bończa-Tomaszewski Zygmunt, Kalinowski Czesław, fot. Burzyński Roman, sygn. IT/T/134055" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/153046.jpg" } [7]=> array(2) { ["description"]=> string(201) "Przeprowadzka, Teatr Powszechny (MTD), Warszawa, prem. 3 września 1945. Na zdjęciu: Bończa-Tomaszewski Zygmunt, Kalinowski Czesław, Piasecka Maria, fot. Burzyński Roman, sygn. IT/T/134057" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/153048.jpg" } [8]=> array(2) { ["description"]=> string(201) "Przeprowadzka, Teatr Powszechny (MTD), Warszawa, prem. 3 września 1945. Na zdjęciu: Kalinowski Czesław, Bończa-Tomaszewski Zygmunt, Piasecka Maria, fot. Burzyński Roman, sygn. IT/T/134058" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/153049.jpg" } [9]=> array(2) { ["description"]=> string(207) "Przeprowadzka, Teatr Powszechny (MTD), Warszawa, prem. 3 września 1945. Na zdjęciu: Łuszczewski Juliusz, Kalinowski Czesław, Bończa-Tomaszewski Zygmunt, fot. Burzyński Roman, sygn. IT/T/134078" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/153069.jpg" } [10]=> array(2) { ["description"]=> string(163) "Przeprowadzka, Teatr Powszechny (MTD), Warszawa, prem. 3 września 1945. Na zdjęciu: Bończa-Tomaszewski Zygmunt, Łuszczewski Juliusz, sygn. IT/T/147121" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/166413.jpg" } [11]=> array(2) { ["description"]=> string(204) "Moralność pani Dulskiej, Teatr m.st.Warszawy, Warszawa, prem. 9 grudnia 1944. Na zdjęciu: Pinińska Maria, Kawińska Stanisława, Bończa-Tomaszewski Zygmunt, Piasecka Maria, sygn. IT/T/142170" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/161376.jpg" } [12]=> array(2) { ["description"]=> string(368) "Śmierć Gubernatora, Teatr Polski, Warszawa, prem. 7 kwietnia 1961. Na zdjęciu: Szupelak-Gliński Edward, Nanowski Wiktor, Kowalczyk Edward, Kęstowicz Zygmunt, Baczyński Szczepan, Jastrzębowski Tadeusz, Morawski Konrad, Bończa-Tomaszewski Zygmunt, Rzuchowski Zygmunt, Jabłoński Ludwik, Maciejewski Maciej, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/137962" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/156986.jpg" } [13]=> array(2) { ["description"]=> string(368) "Śmierć Gubernatora, Teatr Polski, Warszawa, prem. 7 kwietnia 1961. Na zdjęciu: Baczyński Szczepan, Szupelak-Gliński Edward, Kęstowicz Zygmunt, Nanowski Wiktor, Jastrzębowski Tadeusz, Kowalczyk Edward, Bończa-Tomaszewski Zygmunt, Maciejewski Maciej, Morawski Konrad, Jabłoński Ludwik, Rzuchowski Zygmunt, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/137968" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/156992.jpg" } } }
20 zdjęć w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji