Osoby

BIELSKI Andrzej Tadeusz (29 listopada 1934 Warszawa – 3 października 1996 Wrocław),

aktor, reżyser. 

Był synem prawnika Jerzego Bielskiego i Haliny z Mieczkowskich; mężem Urszuli z Czajkowskich, w 1962–65 kierowniczki administracyjnej Teatru 13 Rzędów (ślub 16 marca 1964), ojcem Aleksandry Bielskiej-Szczypińskiej (1961–1987), adeptki w Teatrze Lalki i Aktora w Wałbrzychu. Ukończył Liceum Ogólnokształcące w Piasecznie koło Warszawy. W 1954 wystąpił w roli Pazia (Stefan Czarniecki i jego żołnierze) w Teatrze Domu Wojska Polskiego w Warszawie, a w 1956 zaczął stałą pracę w tym teatrze jako „pracownik doangażowany”. W 1957 trafił do stołecznej Estrady jako „aktor i organizator”.

We wrześniu 1959 przeniósł się do Opola, gdzie występował w Teatrze Lalek, m.in. w Balladzie o szewczyku (1960). Od 1 czerwca 1960 zaczął stałą pracę w opolskim Teatrze 13 Rzędów pod dyrekcją Jerzego Grotowskiego (od 1 marca 1962 pod nazwą Teatr Laboratorium 13 Rzędów), początkowo na etacie aktora, zaś od 13 października 1961, z powodu braku uprawnień zawodowych, na etacie inspicjenta „z prawem do brania udziału w widowiskach w charakterze aktora”. W czerwcu 1960 zastąpił Stanisława Szreniawskiego w roli Abla (Kam), w kolejnych przedstawieniach w reżyserii Grotowskiego zagrał: Reżysera, Popa i jednego z Nieczystych (Misterium buffo, 1960), Jogę I (Siakuntala, 1960), Księdza Piotra (Dziady, 1961), Drugiego wariata, Starca, Stracha (Kordian, 1962), Panią, Rachel, Hekubę i Aurorę (Akropolis, 1962), Korneliusza, Kardynała i Cesarza Fryderyka (Tragiczne dzieje doktora Fausta, 1963), Gildensterna, Fortynbrasa, II Grabarza i Aktora (Studium o Hamlecie, 1964). Wystąpił też jako Radomski (Idiota, w reżyserii Waldemara Krygiera) oraz w programach Estrady Publicystycznej Teatru 13 Rzędów: Turyści (1961), Pamiętnik śląski (1961), Oratorium robotnicze (1962), Maski (1963). W dniu 23 czerwca 1964 otrzymał uprawnienia zawodowe artysty estradowego. 

Po przeniesieniu się Teatru Laboratorium do Wrocławia, 31 sierpnia 1965 opuścił jego zespół i zaangażował się do wrocławskiego Teatru Rozmaitości (od sezonu 1967/68 Teatr Współczesny) i występował w nim do końca życia. Był użytecznym, drugoplanowym aktorem. Zagrał takie role, jak: Policjant-tajniak (Śmierć na gruszy), Belial (Igraszki z diabłem) – 1968; Ślepiec (Stara kobieta wysiaduje, 1969); Pan II i Doktor (Paternoster), Antoni Murdel-Bęski (Matka Stanisława Ignacego Witkiewicza) – 1970; Ojciec (Anna Livia, 1976); Strażnik (Odejście głodomora), Andrzej Kruk (Trzema krzyżykami) – 1977; Towarzysz Abramowski i Kmiotek (Szewcy, 1978), Czartoryski (Listopad 1830, 1980), Doktor (Dziady, 1982), Regimentarz (Ksiądz Marek, 1983), Fryzjer (Pułapka, 1984), Pastor (Opera za trzy grosze, 1991), Willie (Szczęśliwe dni, 1993), Hathorne (Czarownice z Salem, 1994), Konduktor-Dozorca (Księga bałwochwalcza, 1996). Wielokrotnie pełnił obowiązki asystenta reżysera, m.in. przy spektaklach Helmuta Kajzara, Kazimierza Brauna, Jerzego Jarockiego, K. Jasińskiego. 

W latach 80. występował również w Teatrze Wędrującym, założonym i prowadzonym przez Jacka Wekslera (w ramach IMPART-u); z grupą aktorów wędrował po Dolnym Śląsku z przedstawieniami opartymi na polskiej klasyce i pieśniach ludowych; wystąpił w przedstawieniach: Ziemia przeznaczona (1985), Ptaki (1986), Gusła (1987), Wieczernik (1989). Brał udział w rozmaitych imprezach jako konferansjer, m.in. w corocznych tradycyjnych Balach pod Iglicą, Cepeliadach, Prasołkach. Poetycki program Pieśni według własnego scenariusza, przygotowany w ramach Estrady Poetyckiej Teatru Laboratorium 13 Rzędów, był jego debiutem reżyserskim (premiera 1 maja 1964). W Teatrze Poezji przy Domu Kultury „Elwro” we Wrocławiu reżyserował we własnym opracowaniu literackim i muzycznym oraz z własną scenografią montaż poetycki Otrzyj z żelaza krople krwi (premiera 13 listopada 1966 na Ogólnopolskim Przeglądzie Amatorskich Teatrów Poezji i Pantomimy w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie). Z zespołem Teatru Współczesnego wyreżyserował Pieśni według współczesnych poetów polskich (premiera 2 kwietnia 1969 na Szczecińskim Tygodniu Teatralnym), a samodzielnie Motyle (premiera 7 lipca 1972).

Przez wiele lat prowadził działalność w ośrodkach amatorskich; najdłużej, od 1 września 1972 do 13 lutego 1994, był instruktorem teatralnym w Zespole Szkół Rolniczych im. Kościuszki w Wołowie. W 1969–89 zagrał niewielkie role w kilkudziesięciu filmach oraz telewizyjnych serialach.

Bibliografia

Almanach 1996/97; Mykita-Glensk; Osiński: Grotowski (il.); Z. Osiński: Jerzy Grotowski. Źródła, inspiracje, konteksty, Gdańsk 1998; Z. Osiński: Teatr „13 Rzędów” i Teatr Laboratorium „13 Rzędów”. Opole 1959–1964, Opole 1997 (il.); Gaz. Rob. 1996 nr 195 (il.); Pam. Teatr. 2000 z. 1–4 (monograficzny J. Grotowskiego; il.), 2016 z. 1–2 s. 38; Notatnik Teatr. 1995 nr 10, 2000 nr 20–21; Akta, Instytut im. J. Grotowskiego Wrocław; Arch. U. Bielskiej, Wrocław, www.filmpolski.pl 

Ikonografia

Fot. – Instytut im. J. Grotowskiego Wrocław, ITWarsrawa, T. Współczesny Wrocław.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.