Osoby

BADOWSKI Jan Władysław (19 V 1907 Brześć nad Bugiem - 3 V 1980 Olsztyn), aktor, lalkarz, dyrektor teatru. Był synem Tomasza B. i Pauliny z Sienkiewiczów, mężem najpierw lalkarki Jadwigi Badowskiej, później Barbary Aleksandry z Mierzejewskich. Zaczął pracować już jako czternastoletni chłopiec; najpierw był kolporterem, później robotnikiem w ma­gazynach wojskowych. Od 1924, po śmierci ojca, przeniósł się do Wilna, gdzie utrzymywał rodzinę pracując jako murarz. Równocześnie skończył szkołę powszechną, a nast. Szkołę Teletechniczną i jako monter pracował na poczcie aż do 1939. W 1925-30 służył w wojsku. W 1932-34 uczęszczał do Studia Dram. przy T. Miejskich w Wilnie, a 1934-35 do Studium Teatr. Rady Wileńskich Zrzeszeń Artysty­cznych. Od 1935 występował sporadycznie w T. Letnim i Wielkim na Pohulance. W 1937, wraz z Jadwigą B., zorganizował w Wilnie t. lalkowy Baj­ka, który prowadzili do wybuchu II wojny świat., i później od stycznia do grudnia 1940 (był tu akto­rem, wykonawcą lalek i dek., m.in. do "Dżungli" wg "Księgi dżungli" R. Kiplinga). Od grudnia 1940 pra­cował w sekcji kukiełkowej wil. T. Młodego Widza (1 V 1941 Bajkę połączono z żydowskim teatrem lalek Majdim i powstał Wileński Teatr Kukiełko­wy). W 1941 B. został uwięziony przez władze sowieckie z powodów politycznych; po amnestii był żołnierzem Armii Pol. na Wschodzie, z którą opuścił ZSRR. Z 2 Korpusem Pol. znalazł się na Bliskim Wschodzie oraz we Włoszech. Podczas po­bytu w Iraku zorganizował i prowadził t. lalkowy pn. Bajka Wileńska, który działał przy 2 Korpusie Polskim (m.in. w 1943 w Palestynie). Brał także udział jako aktor w przedstawieniach T. Dramaty­cznego 2 Korpusu. Potem przebywał w Anglii, gdzie został zdemobilizowany. W 1947 powrócił do Pol­ski. Mieszkał w Elblągu, potem w Gdańsku, gdzie bezskutecznie próbował zaangażować się na scenę lalkową. W sez. 1950/51 zaczął występować w T. Młodego Widza w Poznaniu. Od 15 V 1951, po zdaniu egzaminu eksternistycznego, uzyskał upraw­nienia aktora dramatycznego. W sez. 1951/52 wy­stępował nadal w pozn. T. Młodego Widza (współ­pracował także z tym teatrem jako reżyser), 1952/53 także w tamtejszym T. Polskim, 1953/54-1957/58 w Gnieźnie, 1958/59-1975/76 stale w zespole T. im. Jaracza w Olsztynie, gdzie dogrywał jeszcze w sez. 1976/77 i 1977/78. Grał m.in. takie role, jak: Ojciec ("Wesele"), Leonidas ("Król Agis"), Bukański ("Uciekła mi przepióreczka"), Hieronim ("Pierwszy dzień wolności"), Maks ("Piąta kolumna"), Hetman Kossakowski ("Horsztyński"), Rembo ("Damy i huza­ry"), Ojciec ("Wyzwolenie"), Strażnik ("Czapa"), Trojkin ("Łaźnia"), Kelner ("Zabawa w koty"), Bajkow i Stary Polak ("Dziady"). Występował w filmach. Bibl.: Almanach 1979/80; Hist. filmu t. 5; Kurowski: Dni; M. Limanowski: Duchowość i maestria, Warszawa 1992; W kręgu Baja; M. Waszkiel: Dzieje teatru lalek w Polsce (do 1945 roku), Warszawa 1990; Pam. Teatr. 1987 z. 1-2 s. 94, 109-110, 124; Afisze i programy, IS PAN; Akta (tu fot.), ZASP; Życiorys B. nadesłany przez T. im. Jaraczaw Olsztynie, IS PAN. Ikon.: Fot. - ZASP. Film.: 1964 - Ranny w lesie (f.); 1971 - Dancing w kwaterze Hitlera (f.); Fragm. kroniki film. z 1963, Arch. WFD; Materiały - Archiwum TV Warszawa. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994