Osoby

KOCZYŃSKI Józef Jerzy (25 grudnia 1929 Toruń – 16 marca 2000 Toruń),

aktor-lalkarz, aktor. 

Był synem Romualda Koczyńskiego i Jadwigi z domu Lorkowskiej; mężem aktorki Janiny Mrazek (1931–2011; ślub 27 grudnia 1981). Uczył się w Toruniu; podczas II wojny światowej chodził do ośmioklasowej szkoły niemieckiej, a od 1945 kontynuował naukę w wieczorowym Technikum Elektromechanicznym i pracował jako elektromechanik. Wtedy zaczął występować w zespołach świetlicowych i w radiowych audycjach dla młodzieży w lokalnej rozgłośni Polskiego Radia, a w 1949–51, jako adept, należał do zespołu Teatru Lalki i Aktora Baj Pomorski. W 1951–53 odbywał służbę wojskową, podczas której ukończył Szkołę Łączności Radiowej; występował też w wojskowym teatrem amatorskim i w Zespole Pieśni i Tańca Wojsk Lotniczych. Od 1953 do końca września 1955 znów był aktorem Baja Pomorskiego i zagrał np. Kota Bazylego (Dom kotki), Marszałka (Słowik), a od 1 października 1955 do końca sezonu 1957/58 był w zespole Teatru Popularnego w Grudziądzu, początkowo (sezon 1955/56) jako inspicjent. 

W sezonie 1958/59 grał w Teatrze Lalki i Aktora Marcinek w Poznaniu, np. Jeża (Niezwykły wyścig), Autora i Smoka (Kropka, kreska i Agnieszka). W tym czasie w Krakowie zdał eksternistyczny egzamin aktorski (lalkarski), ale porzucił teatr lalkowy i występował już tylko na scenach dramatycznych. Od sezonu 1959/60 do 1964 ponownie był aktorem Teatru Popularnego w Grudziądzu (od sezonu 1962/63 Teatr Ziemi Pomorskiej). W 1963 w Warszawie zdał eksternistyczny egzamin aktorski i od 1964 rozpoczął wędrówkę po różnych scenach. 

Grał kolejno w: Teatrze im. Jaracza w Olsztynie i Elblągu (1964–65), Teatrze im. Kruczkowskiego w Zielonej Górze (sezon 1966/67), Teatrze Ziemi Krakowskiej w Tarnowie (1967/68), Teatrze im. Żeromskiego w Kielcach i Radomiu (1968/69 i 1969/70), Teatrze im. Mickiewicza w Częstochowie (1970/71), Teatrze im. Fredry w Gnieźnie (1971/72), znów w teatrze grudziądzkim (1972/73 i 1973/74), w Teatrze im. Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim (1974/75–1977/78), Bałtyckim Teatrze Dramatycznym w Koszalinie (1978/79), Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu (1979/80, do 30 kwietnia 1980) oraz w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej (1980/81 i 1981/82). Potem, od sezonu 1982/83 wrócił do Grudziądza i grał tu, z przerwami, do grudnia 1984, a na 1985/86 ponownie zaangażował się do zespołu teatru w Tarnowie, gdzie zakończył działalność aktorską w 1989, kiedy przeszedł na rentę.  

Wśród licznych ról, w których wystąpił, powierzano mu też pierwszoplanowe. Zagrał: Edmunda (Ciotunia, 1956), i Kirkora (Balladyna, 1957), Antonia (Wieczór Trzech Króli, 1958), Willego (Niemcy, 1959), Burczyńskiego (Grube ryby, 1963), Aigistosa (Oresteja, 1967), Dziennikarza (Wesele, 1968), Odysa (Powrót Odysa, 1971); Terezjasza (Antygona w transkrypcji Helmuta Kajzara), Woźniaka (Kondukt) – 1973; Frołowskiego (Protokół pewnego zebrania, 1977), tytułowego Króla IV (1978), Kleanta (Świętoszek, 1984). Ostatnie role to: Devignard (Bal manekinów), Starikow (Ożenek) – 1987; Święty Józef (Betlejem polskie, 1989). W 1982 w Teatrze TV grał Buchaltera (Krewniaki), w spektaklu przeniesionym z Teatru Polskiego w Bielsku-Białej. 

Bibliografia

Almanach 1999/2000; 200 lat sceny nad Prosną; Kamińska, Szmidt: Byliśmy w teatrze; Kapralski: XX lat; Linert: T. w Bielsku-Białej 1945–2000; Prusiński: Jest teatr w Olsztynie; Scena gorzowska 1945–75; T. w Kielcach 1944–95; 30 lat T. w Grudziądzu; Z dziejów teatru w Grudziądzu s. 105, 106, 110, 121, 135, 146; Teatr 2000 nr 7–8; Akta, T. im. Solskiego w Tarnowie, ZASP (fot.); Programy, wycinki prasowe, IS PAN; Almanach 1944–59; www.filmpolski.pl 

Ikonografia

Fot. – IS PAN, ITWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.