Osoby

DEREŃ Roman (8 VIII 1884 Warszawa - 14 VII 1962 Warszawa), aktor. Był synem Stanisława i Heliodory D. Po ukończeniu sześciu klas gimn. realnego pracował jako urzędnik w administracji państwowej, równocześ­nie uczył się rysunku i studiował architekturę. Ewakuo­wany podczas I wojny świat. na Krym, rozpoczął studia aktorskie pod kier. W. Kownackiego. Debiuto­wał w 1915 w t. ros. w Symferopolu, następnie wystę­pował w różnych t. na Krymie. Po powrocie do kraju w 1921 zaangażował się do T. Maska i T. Komedia w Warszawie, a od czerwca 1923 na stałe do T. Pol­skiego i występował tu do 1939. W 1934-1936 grał także w innych teatrach TKKT (w T. Narodowym, T. Nowym i T. Letnim). Podczas okupacji niem. prze­bywał w Warszawie i prowadził własną kawiarnię; pra­cował także w kawiarni T. Polskiego oraz pełnił funkcję skarbnika Prezydium Tajnego Zarządu ZASP. W 1944 występował w warsz. t. jawnych Komedia i Wodewil. Po powstaniu warsz. wywieziony do Niemiec, wrócił w 1945. W sez. 1945/46 grał w T. Polskim w Poznaniu, następnie znowu, aż do zgonu, na scenie T. Polskiego w Warszawie. Jedną z ostatnich jego ról był Służący Agazzich ("Tak jest, jak się państwu zdaje"). Grał role epizodyczne; woźnych, wojskowych, policjantów, lo­kajów, służących odtwarzał z dystynkcją i humorem. Grał m.in. Durosseau ("Zdobycie twierdzy"), Woźnego i Konduktora ("Dzieje grzechu"), Lubowidzkiego i Zaliwskiego ("Noc listopadowa"), Dutkiewicza ("Kościuszko pod Racławicami"), Lickiego ("Jadzia wdowa"). W okresie międzywojennym występował w wielu filmach pol., jak np. "Bożyszcze" (1923), "Trędowata" (1926). Duże zasługi położył jako działacz ZASPu a następnie SPATiFu. W 1929 był w Zarządzie Głównym ZASP, od 1936 se­kretarzem Kapituły Członków Zasłużonych ZASP. Sam był również członkiem zasłużonym ZASP. Bibl.: Almanach 1961/62; Jewsiewicki: Materiały; Lorentowicz: T. Polski; Biuletyn Informacyjny SPATiF, Warszawa 1962 nr 25/26; Kur. warsz. 1934 nr 220, 1935 nr 72, 217; Pam. teatr. 1963 z. 1-4 (A. Wysiński s. 185, 193); Scena pol. 1929 z. 10 (il.); Teatr 1962 nr 17; Afisze i programy, IS PAN; Akta SPATiF nr 34. Ikon.: Fot. w rolach - IS PAN, MTWarszawa. Film.: 1930 - Moralność pani Dulskiej; 1931 - Dziesięciu z Pawiaka; 1933 - Szpieg w masce; 1935 - Dwie Joasie; 1936 - Jego wielka miłość; 1937 - Kościuszko pod Racławi­cami, Ułan księcia Józefa; 1939 - Biały murzyn, Kłamstwo Krystyny. Nagrania: Role (Wielki człowiek do małych interesów, Panna mężatka) - Teatr PR. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973