Osoby

GRACZYK Zbigniew Marian (16 września 1913 Poznań – 8 września 1992 Poznań),

śpiewak, aktor. 

Był synem Franciszka Graczyka i Klary z domu Jänchen; mężem Bronisławy z domu Kopa. Ukończył Gimnazjum im. Mickiewicza w Poznaniu. Według własnej relacji od 1931 występował jako chórzysta na scenach muzycznych Poznania, w 1935–39 był aktorem objazdowego teatru operetkowego pod kierownictwem Zygmunta Wojciechowskiego. 

W czasie II wojny światowej pracował jako robotnik, m.in. w Krzesinach koło Poznania. W 1945–46 by solistą w zespole Teatru Wielkiego w Poznaniu, występował w operetkach, m.in. jako Raul (Wesoła wdówka), Ramuzin (Zemsta nietoperza). W sezonie 1946/47 grał w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu; w 1947–49 w poznańskim Teatrze Nowym i Komedii Muzycznej, m.in.: Porucznika Ronsdorfa (Księżniczka czardasza), Barona Denisa (Krawiec w zamku), a na początku 1949/50 w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej. Od 1 stycznia 1950 do końca sezonu 1959/60 występował w Teatrach Dramatycznych w Poznaniu, w rolach takich, jak: Alfred (Wielki człowiek do małych interesów), Piotr (Łaskawy chleb), Lizander (Don Alvarez), Żebrak (Faust). W 1960–62 był aktorem Teatru im. Jaracza w Olsztynie, gdzie zagrał m.in.: Pfeifera (Burzliwe życie Lejzorka Rojtszwańca), Żyda (Wesele), Dulskiego (Moralność pani Dulskiej). 

W 1962–65 był znów w Poznaniu, w zespole Teatru Rozmaitości Państwowego Przedsiębiorstwa Imprez Estradowych wystąpił jako Narrator (Pan Tadeusz, 1963). W 1965–79 grał w Teatrze im. Fredry w Gnieźnie (z wyjątkiem sezonu 1970/71, kiedy był w Teatrze Dramatycznym w Wałbrzychu), m.in. kilka głównych ról w komediach Fredry: Papkina (Zemsta, 1965), tytułowego Pana Geldhaba (1966), Radosta (Cudzoziemczyzna, 1967), Cześnika (Zemsta, 1973), Tobiasza (Gwałtu, co się dzieje!, 1973), Majora (Damy i huzary, 1975); poza tym: Argana (Chory z urojenia, 1968), Kuprianowa (Niespokojna starość, 1970), Cielęciewicza (Matka Witkacego, 1972), Ojca (Kartoteka, 1976), Radcę Kłaczka (Romans z wodewilu, 1977), Clarina (Życie snem, 1978). Na tej scenie obchodził dwa kolejne jubileusze pracy artystycznej: 40-lecia w roli Zięby (Nikt mnie nie zna, 27 stycznia 1978) i, już na emeryturze, 50-lecia w roli Cześnika (3 listopada 1981). Jubileuszowi towarzyszyła wystawa jego akwareli. W sezonach 1986/87 i 1987/88 występował w Teatrze im. Osterwy w Gorzowie, m.in. jako: Sieriebriakow (Wujaszek Wania), Bajkowski (Ciężkie czasy). Był Członkiem Zasłużonym Związku Artystów Scen Polskich. 

Bibliografia

Almanach 1992/93; XX lat sceny gnieźnieńskiej (il.); Kaszyński: Teatralia; Linert: T. w Bielsku-Białej 1945–2000; Świtała; Gaz. Pozn. 1992 nr 75; Akt urodzenia i akt zgonu, Arch. USC Poznań; Akta (fot.), ZASP; Programy (m.in. „Zemsta”, Gniezno 198), sylwetka G.; il.), IS PAN; Almanach 1944–59. 

Ikonografia

R. Mrowiński: Portret, karyk., rys., tusz, repr. Gaz. Pozn. 1992 nr 75; Fot. – IS PAN, ITWarszawa. 

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.